فرش ترکیه
| فرش ترکیه | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام | فرش ترکیه |
| نام (En) | Turkish Carpet, Turkish Rug |
| نام(های) دیگر | قالی ترکیه |
| خاستگاه |
 ترکیه |
| ویژگی‌های فنی | |
فرش ترکیه یا قالی ترکیه از فرش‌های شرقی است که در کشور ترکیه بافته می‌شود. ترکیه امروزین شامل استانبول (قسطنطنیه سابق) و قسمت اروپایی آن که در غرب دریای مرمره واقع شده است و قسمت عمده آسیای صغیر شامل سرزمین بزرگ آناتولی در شرق دریای مرمر است. قدیمی‌ترین قالی‌ها و قطعاتی که از ترکیه به دست آمده مربوط به دوران سلجوقیان در قرن سیزدهم میلادی است. طرح برخی از این قالی‌ها منشأ ترکمن یا تأثیر آن‌ها را در این قالی‌ها مشخص می‌کند.
امپراتوری عثمانی به تدریج سرزمین‌های کوچکی را که پس از سقوط سلجوقیان به آناتولی می‌پیوستند به قلمرو حکومت خود اضافه کردند. قدیمی‌ترین قالی‌های آناتولی، از قرن هیجدهم میلادی به بعد، دارای نخ‌هایی با تاب Z و پودهای قرمز رنگ بودند. اکثر قالی‌های عثمانی مربوط به قبل از سال ۱۸۰۰ میلادی که باقی مانده‌اند در کارگاه‌های برگاما، گوردس، لادیک، اوشاک و سایر نقاط آناتولی بافته شده‌اند. تعداد قالی‌های قدیمی روستایی و عشایری وجود دارند که تاریخ و محل بافت آن‌ها دقیقاً مشخص نیستند.
اکثر قالی‌های قرون نوزدهم و بیستم میلادی ترک درشت‌باف بوده و رج‌شمار آن‌ها کمتر از ۲۰ بود. به جز چند مورد استثنا، در تمام قالی‌ها از گره متقارن استفاده می‌شود. اکثر قالی‌ها دارای چله پشمی هستند ولی از ابتدای قرن بیستم میلادی کاربرد چله پنبه‌ای گسترش یافت. پود غالباً به صورت تک‌لا است و در هر رج از دو پود استفاده می‌شود. مقداری قالی ابریشمی نیز در ترکیه بافته می‌شود. طرح‌ها عموماً محرابی و ترنج‌دار بوده و کمتر از طرح‌های واگیره‌ای استفاده شده است.
تولید قالی با یک کاهش قابل ملاحظه پس از تأسیس جمهوری ترکیه از سال ۱۹۲۳ میلادی تا سال‌های دهه ۱۹۵۰ میلادی مواجه شد. در اول دسامبر ۱۹۲۸ میلادی ترکیه رسماً الفبای لاتین را به عنوان رسم‌الخط رسمی پذیرفت و روزنامه‌ها و سایر انتشارات اجباراً می‌بایست به جای خط عربی با خط لاتین نوشته می‌شدند. این تغییر خط به زودی تأثیر خود را در نوشته‌های قالی‌های ترک نیز بر جای گذاشت. اکثر بافته‌های بدون پرز ترک مربوط به منطقه آناتولی است. ساختار مورد استفاده برای این بافته‌ها شامل گلیم، جاجیم، زیله و سوماک است.[۱]
فرش آناتولی در شبه جزیره واقع بین دریای سیاه و دریای مدیترانه، شامل قسمت آسیایی ترکیه یا آسیای صغیر بافته می‌شود. قالی‌بافان این منطقه عمدتاً شامل سه دسته ترکمن، یوروک و کرد هستند. یونانی‌ها و ارمنی‌های آناتولی نیز قالی می‌بافتند. قالی‌های آناتولی محصول کارگاه‌های شهرهایی مانند اوشاک، قیصریه و بندیرما که از عشایر کرد و یوروک هستند و همچنین هزاران روستایی است که در سرتاسر ترکیه پخش شده‌اند. به‌جز موارد بسیار معدودی تار و پود و پرز قالی‌ها از جنس پشم است. تار به صورت خودرنگ دولا با تاب چپ گرد (S) استفاده می‌شود. گره استفاده شده گره متقارن است. به جز قالی‌های معینی در شرق و مرکز آناتولی، شیوه بافت قالی تخت‌باف است. بافت فرش پرزدار یک هنر-صنعت باستانی در آناتولی محسوب می‌شود. تعدادی فرش‌پاره‌های بافته شده مربوط به دوران سلجوقیان در قرن سیزدهم میلادی (هفتم‌ش) وجود دارد.[۲]
پانویس
منابع
- بصام، جلال‌الدین. ۱۳۹۲. فرهنگ فرش دست‌باف. تهران: بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.