قالی سیرجان: تفاوت بین نسخه‌ها

از ویکی‌فرش
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(جایگزینی صفحه با '{{جعبه اطلاعات فرش و قالی |بالا = <!--عبارتی که در بالاترین سطر درون جعبه ظاهر می‌شود--> | عنو...')
برچسب: جایگزین شد
 
(۴۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱۲: سطر ۱۲:
  
 
|خاستگاه = <!--کشور: استان: شهر--> {{پرچم|ایران}}: کرمان
 
|خاستگاه = <!--کشور: استان: شهر--> {{پرچم|ایران}}: کرمان
|رده = <!--شهری/ روستایی/ عشایری--> [[روستایی]]
+
|رده = <!--شهری/ روستایی/ عشایری--> عشایری، روستایی
 
|نمونه برجسته =  <!--نمونه خاص در موزه یا مجموعه شخصی-->
 
|نمونه برجسته =  <!--نمونه خاص در موزه یا مجموعه شخصی-->
 
|طراحان نامدار =  
 
|طراحان نامدار =  
سطر ۱۹: سطر ۱۹:
 
<!--ویژگی‌های فنی قالی-->
 
<!--ویژگی‌های فنی قالی-->
  
|طرح‌های رایج = [[لچک و ترنج]]، [[هندسی]]، [[واگیره‌ای]]
+
|طرح‌های رایج =  
|نقش‌ها و نقش‌مایه‌های رایج = دسته‌گل
+
|طرح‌های بومی رایج = موسی‌خانی، حشمت، پنج ترنج، سه‌کله، پنج ترنج، ترنجِ منبری، بندی-شول، کتری-بته‌کتری، گلدانی، بته شاهی
|اندازه‌های رایج =  
+
|نقش‌ها و نقش‌مایه‌های رایج = جَلَک، ماه زنجیل کلِاکو، عقربو، چوگون، چهارپودو، چرخ فَلکُِو، سیبک، گل قَمَرو، ارَِئو، تاس-قرص،  هَفت رنگ، سرمه دون، چهارفصلو، مداخل، قُوش
|رنگ‌های رایج = سفید، قرمز، قهوه‌ای، زرد،آبی، سورمه ای، مشکی، سبز و...
+
|اندازه‌های رایج = ذرع چارک، ذرع و نیم، نیم ذرع، دو ذرع، پادری، قالیچه، پرده‌ای، کناره‌ای
|شیوه رنگرزی = [[رنگرزی طبیعی|طبیعی]]، [[رنگرزی شیمیایی|شیمیایی]]
+
|رنگ‌های رایج = کرم، قرمز، قهوه‌ای، زرد، آبی، سورمه‌ای، مشکی، سبز
 +
|شیوه رنگرزی = طبیعی، شیمیایی
 
|جنس پرز = [[پشم]]
 
|جنس پرز = [[پشم]]
|جنس تار و پود = [[تمام پشم]]؛ پشم و پنبه
+
|جنس تار و پود = پشم؛ [[پنبه]]
|شیوه بافت = [[ترکی‌باف و فارسی باف]]
+
|شیوه بافت = ترکی‌باف، فارسی‌باف
|نوع گره = [[نامتقارن]] (فارسی)، [[متقارن]] (ترکی)
+
|نوع گره = [[گره نامتقارن|نامتقارن]] (فارسی)، [[گره متقارن|متقارن]] (ترکی)
|رج‌شمار =  
+
|رج‌شمار = بین ۲۵ تا ۴۰ رج (در ۶/۵ سانتی‌متر)
  
 
|توضیح افزوده =  
 
|توضیح افزوده =  
 
}}
 
}}
قالی سیرجان یا فرش سیرجان از فرش‌های سبک روستایی است که در منطقه سیرجان واقع در استان کرمان در جنوب ایران بافته می‌شود. در این قالی از گره متقارن و نامتقارن با تار و پود پنبه‌ای و پشمی و پرز پشمی استفاده شده است. لچک و ترنج، هندسی و واگیره‌ای از طرح‌های رایج و قرمز، سرمه‌ای، آبی، کرم، سفید و صورتی از رنگ‌های رایج قالی سیرجان است.
+
'''قالی سیرجان''' یا '''فرش سیرجان''' از فرش‌های سبک عشایری و روستایی است که در منطقه سیرجان واقع در استان کرمان در جنوب ایران بافته می‌شوند. در این قالی از گره متقارن و نامتقارن با تار و پود پنبه‌ای و پرز پشمی استفاده شده است. کرم، قرمز، قهوه‌ای، زرد، آبی، سورمه‌ای، مشکی، سبز از رنگ‌های رایج قالی سیرجان است.
==تاریخچه==
 
==مواد اولیه==
 
===تار، پود و پرز===
 
  
تار و پرز/ خامه در گذشته تمام‌[[پشم]] و در سده‌های اخیر برخی دستبافته ها، با ترکیب پشم و [[پنبه]]، بافته ‌شده است. پود -در سده‌های اخیر، اغلب از جنس پنبه و تعدادی با پشم و در گذشته با پشم-، یکی، کلفت (ته‌پود) و دیگری، نازک (روپود) دارند.
+
{{فرش‌های ایران}}
می توان گفت؛ خلق یک اثر زیبا و کاربردی و مرغوب مانند قالی یا گلیم، با ابزار و موادی چون پشم و پنبه یا تمام‌پشم به کمک ساده ترین ابزار ـ دار افقی (زمینی)، دفتین (دستک)، قلاب و کارد ـ صورت می‌گیرد. این مراحل به ترتیب شامل پشم شویی، پشم چینی، پشم ریسی، کلاف‌کردن پشم، دارکشی، چله‌کشی و ـ خلاصه ـ بافت دستبافته و بریدن قالی یا گلیم از روی دار و کزدادن ـ برای گلیم در صورت نیاز ـ و شتسشو و پرداخت آن می‌شود. معمولاً این روند به‌دست افراد یک خانواده، در همین منطقه، صورت می‌گیرد، اگرچه امروزه اغلب مراحل آن به‌صورت گروهی سامان داده می‌شود.
+
{{پاک‌کن}}
 
+
{{طرح‌های فرش}}
==ویژگی‌ بافت و ساختار==
+
{{پاک‌کن}}
===رنگ و رنگرزی===
 
دستبافته منطقه سیرجان همانند مناطق همجوار، با تنوع رنگی مختلف، درگذشته با رنگزا های گياهی و بومی منطقه كرمان مانند پوست گردو (طیف های قهوه ای)، پوست انار (طیف زرد و نخودی)، كاه كوهی و جاشیر (رنگ های زرد و طلايی)، برگ مو كه در اصطلاح بومی منطقه به برگ رز شناخته می شود (رنگ زرد مایل به سبز)، روناس/ رُناس ( طیف قرمز مایل به زرد و لاکی روناسی)، گلرنگ (زرد مایل به قرمز)، اسپرک (طیف رنگ زرد)، زارچ كوهی نوعی زرشک (رنگ های قرمز کمرنگ)، برگ بنه و کاه کوهی (رنگ های قهوه ای و خاکستری)، نیل (طیف آبی روشن تا آبی تیره و سورمه ای و سبز)، و بوته محلی به نام «تربيت» (برای طیف رنگ‌های زرد) و از مواد رنگزای حيوانی مانند قرمزدانه (رنگ های صورتی روشن تا ارغوانی و بنفش)، و با دندانه‌هايی چون زاج سفيد جهت افزايش زمان جذب و ثبات رنگ‌ها بر روی الياف پشمی بهره می‌گرفتن ؛ اما برهه ای از زمان، با ورود رنگ‌های شيميايی به پروسه رنگرزی هنر بافندگی، تا حد زيادی رنگرزی اين منطقه دچار تحول شد و استفاده از رنگ‌های شيميايی در كنار رنگ‌های گياهی و حیوانی رونق گرفت و در نتيجه به مرور زمان باعث كاهش كيفيت رنگ برخی فرش‌ها مورد استفاده شد.
 
اما در دهه اخیر، اغلب گلیم و گلیم فرش های بافته شده در این منطقه، به صورت کاملاً طبیعی تولید شده اند و این روند ادامه دارد.
 
 
 
===نقش، نقش‌مایه و طرح===
 
===ویژگی‌های بافت===
 
==پانویس==
 
{{پانویس|2|اندازه=ریز|30em}}
 
==منابع==
 
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:سیرجان، قالی}}
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:سیرجان، قالی}}
 
[[رده:فرش‌های ایران]]
 
[[رده:فرش‌های ایران]]
 
[[en:Sirjan_Rug]]
 
[[en:Sirjan_Rug]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ شهریور ۱۳۹۹، ساعت ۱۰:۳۷

قالی سیرجان
Sirjan-Rugs-Rugman-Collection.jpg
طرحی از قالی سیرجان - مجموعهٔ راگمن (Rugman)
اطلاعات کلی
نام قالی سیرجان
نام (En) Sirjan Rug
نام‌(های) دیگر فرش/ قالی سیرجان (قالی افشار)
خاستگاه  ایران: کرمان
رده عشایری، روستایی
ویژگی‌های فنی
طرح‌های بومی رایج موسی‌خانی، حشمت، پنج ترنج، سه‌کله، پنج ترنج، ترنجِ منبری، بندی-شول، کتری-بته‌کتری، گلدانی، بته شاهی
نقوش رایج جَلَک، ماه زنجیل کلِاکو، عقربو، چوگون، چهارپودو، چرخ فَلکُِو، سیبک، گل قَمَرو، ارَِئو، تاس-قرص، هَفت رنگ، سرمه دون، چهارفصلو، مداخل، قُوش
اندازه‌های رایج ذرع چارک، ذرع و نیم، نیم ذرع، دو ذرع، پادری، قالیچه، پرده‌ای، کناره‌ای
رنگ‌های رایج کرم، قرمز، قهوه‌ای، زرد، آبی، سورمه‌ای، مشکی، سبز
شیوه رنگرزی طبیعی، شیمیایی
جنس پرز پشم
جنس تار و پود پشم؛ پنبه
شیوه بافت ترکی‌باف، فارسی‌باف
نوع گره نامتقارن (فارسی)، متقارن (ترکی)
رج‌شمار بین ۲۵ تا ۴۰ رج (در ۶/۵ سانتی‌متر)


قالی سیرجان یا فرش سیرجان از فرش‌های سبک عشایری و روستایی است که در منطقه سیرجان واقع در استان کرمان در جنوب ایران بافته می‌شوند. در این قالی از گره متقارن و نامتقارن با تار و پود پنبه‌ای و پرز پشمی استفاده شده است. کرم، قرمز، قهوه‌ای، زرد، آبی، سورمه‌ای، مشکی، سبز از رنگ‌های رایج قالی سیرجان است.