|
|
| (۱۹ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{Box|
| |
| − | [[پرونده:Writer-Computer-Feather-icone.png|45px]] نوشتهٔ [[محمدمهدی میرزاامینی]]}}
| |
| | {{جعبه اطلاعات فرش و قالی | | {{جعبه اطلاعات فرش و قالی |
| | |بالا = <!--عبارتی که در بالاترین سطر درون جعبه ظاهر می‌شود--> | | |بالا = <!--عبارتی که در بالاترین سطر درون جعبه ظاهر می‌شود--> |
| سطر ۱۴: |
سطر ۱۲: |
| | | | |
| | |خاستگاه = <!--کشور: استان: شهر--> {{پرچم|ایران}}: البرز | | |خاستگاه = <!--کشور: استان: شهر--> {{پرچم|ایران}}: البرز |
| − | |رده = <!--شهری/ روستایی/ عشایری--> [[روستایی]] | + | |رده = <!--شهری/ روستایی/ عشایری--> روستایی |
| | |نمونه برجسته = <!--نمونه خاص در موزه یا مجموعه شخصی--> | | |نمونه برجسته = <!--نمونه خاص در موزه یا مجموعه شخصی--> |
| | |طراحان نامدار = | | |طراحان نامدار = |
| سطر ۲۲: |
سطر ۲۰: |
| | | | |
| | |طرح‌های رایج = [[لچک و ترنج]]، [[هندسی]] | | |طرح‌های رایج = [[لچک و ترنج]]، [[هندسی]] |
| − | |نقش‌ها و نقش‌مایه‌های رایج = گل | + | |طرح‌های بومی رایج = |
| | + | |نقش‌ها و نقش‌مایه‌های رایج = |
| | |اندازه‌های رایج = | | |اندازه‌های رایج = |
| | |رنگ‌های رایج = قرمز، سرمه‌ای، کرم | | |رنگ‌های رایج = قرمز، سرمه‌ای، کرم |
| − | |شیوه رنگرزی = [[رنگرزی طبیعی|طبیعی]]، [[رنگرزی شیمیایی|شیمیایی]] | + | |شیوه رنگرزی = طبیعی، شیمیایی |
| | |جنس پرز = [[پشم]] | | |جنس پرز = [[پشم]] |
| | |جنس تار و پود = [[پنبه]] | | |جنس تار و پود = [[پنبه]] |
| − | |شیوه بافت = [[ترکی‌باف]] | + | |شیوه بافت = ترکی‌باف |
| − | |نوع گره = [[متقارن]] (ترکی) | + | |نوع گره = [[گره متقارن|متقارن]] (ترکی) |
| | |رج‌شمار = ۲۱ رج (در ۷ سانت) | | |رج‌شمار = ۲۱ رج (در ۷ سانت) |
| | | | |
| | |توضیح افزوده = | | |توضیح افزوده = |
| | }} | | }} |
| − | قالی طالقان یا فرش طالقان از فرش‌های سبک روستایی است که در منطقه طالقان واقع در استان البرز در مرکز ایران بافته می شود. در این قالی از گره متقارن با تار و پود پنبه‌ای و پرز پشمی استفاده شده است. هندسی و لچک و ترنج از طرح‌های رایج و قرمز، سرمه‌ای و کرم از رنگ‌های رایج قالی طالقان است. | + | '''قالی طالقان''' یا '''فرش طالقان''' از فرش‌های سبک روستایی است که در منطقه طالقان واقع در استان البرز در مرکز ایران بافته می‌شود. در این قالی از گره متقارن با تار و پود پنبه‌ای و پرز پشمی استفاده شده است. هندسی و لچک و ترنج از طرح‌های رایج و قرمز، سرمه‌ای و کرم از رنگ‌های رایج قالی طالقان است. |
| − | ==تاریخچه== | + | ==پیوست‌های مدخل قالی طالقان== |
| − | طالقان پهنه‌ای در شمال‌غرب تهران متشکل از چند دهکده است و عنوانی نیست که به یک نقطه خاص به عنوان شهر یا ده داده شده باشد. منطقه‌ای بر سر راه تهران به قزوین که به مجموعه ۷۴ روستا اطلاق می‌شود. این زیستگاه واقع در رشته کوه البرز به عنوان یک مرکز گردآوری و صادرات قالیهای عشایری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.<ref>صادقی، ۱۳۸۷، ۲۴</ref> طالقان از شمال به تنکابن و کلاردشت، از غرب به استان قزوین و از جنوب به شهرستان ساوجبلاغ و از شرق به شهرستان کرج متصل می‌باشد. روستاهای طالقان از شرق به غرب در امتداد رودخانه اصلی طالقان یعنی شاه‌رود قرار گرفته است. طول طالقان نزدیک به ۱۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۵ تا ۳۰ کیلومتر متغیر است.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۲</ref>
| + | * [[قالی طالقان/معرفی فرش مناطق ایران]] |
| − | با این حال طالقان یکی از مراکز قالی‌بافی تهران شناخته می‌شود که برخی نقش مایه‌های بومی در آن شناخته شده‌اند.<ref>بصام، ۱۳۸۳، ۶۷</ref><br>
| + | {{فرش‌های ایران}} |
| − | تولید قالی طالقان نه تنها برای مصارف ساکنان طالقان، بلکه به عنوان کالای تجاری در بازارهای قزوین و تهران و بازارهای جهانی عرضه می‌شده که در این منطقه علاوه بر قالی، نمد‌مالی و گلیم‌بافی نیز رواج داشته است. قالی‌بافی به صورت خانگی در طالقان رواج داشته که امروزه می‌توان با ایجاد کارگاه متمرکز قالی‌بافی و بافت طرح سنتی طالقان، هم ایجاد اشغال کرد و هم از نابودی سنت قدیمی قالی‌بافی منطقه جلوگیری کرد.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۲۰</ref>
| + | {{پاک‌کن}} |
| − | | + | {{طرح‌های فرش}} |
| − | ==مواد اولیه==
| + | {{پاک‌کن}} |
| − | ===تار، پود و پرز===
| |
| − | مواد اولیه قالیهای طالقان [[پنبه]] و [[پشم]] است. از پنبه برای چله و پود و از پشم برای خامه استفاده می‌شود. سابق پشم استفاده شده در خود منطقه تولید می‌شد که از کیفیت خوبی هم برخوردار بود ولی امروزه به علت از رونق افتادن دامپروری در منطقه تولید پشم کاهش و نقصان فراوانی یافته است که ناگزیر پنبه و پشم از خارج از طالقان برای تولید قالی وارد می‌شود.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۹</ref>
| |
| − | <br>دار در تمام روستاها عمودی است به جز روستای فشندک که دار افقی داشته‌اند؛ اما در حال حاضر اصلا به این شیوه نمی‌بافند.<ref>فکری نژاد، ۱۳۷، ۱۴</ref> اخیرا دارهای چوبی تبدیل به دارهای فلزی شده است و ابعاد آن نیز تغییر کرده‌اند.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۹</ref>
| |
| − | | |
| − | ==ویژگی بافت و ساختار==
| |
| − | ===رنگ و رنگرزی===
| |
| − | رنگ آبی تیره، زمینه قالیهای طالقان را در برمی‌گیرد و اغلب رنگ آبی روشن برای ایجاد تضاد (تضاد تیره و روشن در عین هماهنگی رنگ) به ویژه در خطوط پیرامونی اشکال به کار گرفته می‌شود. پله‌های متنوع رنگ‌های قرمز، سبز، زرد و مشکی از دیگر رنگ‌های مجموعه رنگی قالی طالقان است. لازم به ذکر است که این رنگ‌ها با رنگرزی طبیعی بر الیاف می‌نشینند.<ref>صادقی، ۱۳۸۷، ۲۴</ref> در قالیهای طالقان ۱۰ الی ۱۲ رنگ کاربرد بیشتری دارد که تعدادی از آن‌ها عبارتند از سرمه‌ای، آبی روشن، لاکی، خردلی، نخودی، زرد، سبز و مشکی.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۷</ref>
| |
| − | | |
| − | ===نقش و نقش‌مایه===
| |
| − | طالقان مرکز قالیهای کوچک [[لچک و ترنج|ترنج‌دار]]، یا گاهی شبه ترنج است.<ref>استون، ۱۳۹۱، ۲۳۰</ref> طرح‌ها برگرفته از طبیعت سخت و کوهستانی، پارچه‌ها و قالیهای قدیمی‌تر است. معمولا در بافت قالی بافندگان به صورت ذهنی عمل می‌نمودند و از روی نقشه نمی‌بافتند یا از الگویی مثل پارچه و قالیهای قدیمی الهام می‌گرفتند.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۵</ref>
| |
| − | طراحی خشن که اغلب با یک ترنج مرکزی همراه با خطوط پیرامونی دندانه‌دار، طرح قالیهای [[قالی مزلقان|مزلقان]] را به یاد می‌آورد، ویژگی شاخص نقشه‌های قالی طالقان است. این نقشه‌ها بر پایه نگاره‌های شش ضلعی و هشت ضلعی و لوزی ترسیم شده‌اند.<ref>صادقی، ۱۳۸۷، ۲۴</ref> از نقش‌های معمول در قالی طالقان می‌توان به نقش [[بته‌ای|بته‌جقه]]، [[افشان]]، افشان ساده، افشان دزمچی، گل عینکی، گرباچنگ و نقش لاک‌پشتی نام برد که بیشتر در حاشیه کاربرد داشت.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۴</ref>
| |
| − | <br>بعضی نقش‌ها اسامی بسیار جدیدی دارند مثل عینکی که به نقش دو گل در کنار یکدیگر اطلاق می‌شود این امر دو علت می‌تواند داشته باشد: اول اینکه قالی‌بافی در این ناحیه بیش از صد سال قدمت نداشته و دوم نقش از روی قالی دیگری بافته شده و نام جدیدی در محل به آن داده شده باشد.<ref>فکری‌نژاد، ۱۳۷۷، ۱۴-۱۵</ref>
| |
| − | | |
| − | ===ویژگی‌های بافت===
| |
| − | قالیهای طالقان روستایی‌باف هستند و دارای سه ویژگی اندازه کوچک، بافت درشت و استفاده از نقش‌های [[هندسی]] ساده می‌باشند<ref>فکری نژاد، ۱۳۷۷، ۱۴</ref> به عبارتی قالیهای طالقان ضخیم و خرسک گونه است<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۹</ref> و به شیوه تک پود و بر تار و پود پنبه‌ای بافته می‌شوند که دارای گره [[متقارن]] با تراکم نسبی ۱۰۲۵ گره در دسی متر مربع است<ref>استون، ۱۳۹۱، ۲۳۰</ref> بافت خشن و رج شمار تا حدود ۲۲ گره در ۷ سانتی متر از ویژگی‌های دیگر بافت قالی طالقان است. به طور کلی در این منطقه قالی‌هایی در اندازه کوچک تا حدود ۲/۲×۵/۱ متر بافته می‌شود.<ref>صادقی، ۱۳۸۷، ۲۴</ref><br>
| |
| − | اسامی ابزارها و اصطلاحات کم و بیش در همه روستاها یکسان است و معمولا پود را بدون استفاده از سیخ عبور می دهند. همچنین برای گره زدن از قلاب استفاده نمی‌کنند<ref>فکری نژاد، ۱۳۷۷، ۱۴</ref> پرز ها نیز بلند قیچی زده می شود، زیرا که منطقه سردسیر است و این امر باعث ایجاد گرمای بیشتر می‌شود. از نظر ارزیابی کیفی این قالی‌ها متوسط رو به بالا می‌باشد.<ref>اصغرپور، ۱۳۸۷، ۱۱۹</ref>
| |
| − | | |
| − | ==پانویس==
| |
| − | {{پانویس|2|اندازه=ریز|30em}} | |
| − | | |
| − | ==منابع==
| |
| − | # استون، پیتر اف. ۱۳۹۱. ''فرهنگ‌نامه فرش شرق''. ترجمه بیژن اربابی. تهران: موسسه انتشاراتی جمال هنر.
| |
| − | # اصغرپور، آزاده و ملیحه شرف‌الدینی. ۱۳۸۷. ''بررسی قالی استان تهران''. پایان نامه کارشناسی، چاپ نشده موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی یزد.
| |
| − | # بصام، سیدجلال‌الدین، فرجو، محمدحسین، ذریه زهرا، سیدامیراحمد. ۱۳۸۳. ''رویای بهشت هنر قالی بافی ایران''. جلد دوم، تهران: سازمان اتکا.
| |
| − | # صادقی، مسعود. ۱۳۸۷. ''طالقان کوچک اما نام‌آور''، قالی ایران، ش ۷۹.
| |
| − | # فكری‌نژاد، الهام، ۱۳۷۷. ''بررسی اجمالی قالی طالقان''. معاونت پژوهشی موسسه تحقيقات قالی دست‌باف.
| |
| − | | |
| − | ==مطالعه بیشتر==
| |
| − | <gallery mode="packed-overlay">
| |
| − | پرونده:Mazlaghan-Rugs-Rugman-Collection.jpg|[[قالی مزلقان|مزلقان]]
| |
| − | پرونده:Medallion-Rugman Collection-WikiRug.jpg|[[لچک و ترنج]]
| |
| − | پرونده:Geometric-Rugman Collection-WikiRug.jpg|[[هندسی]]
| |
| − | پرونده:Boteh-Rugman Collection-WikiRug.jpg|[[بته‌ای]]
| |
| − | پرونده:Afshan-Rugman Collection-WikiRug.jpg|[[افشان]]
| |
| − | </gallery>
| |
| − | {{Wikipedia}}<br> | |
| − | <br>
| |
| − | | |
| | {{ترتیب‌پیش‌فرض:طالقان، قالی}} | | {{ترتیب‌پیش‌فرض:طالقان، قالی}} |
| | [[رده:فرش‌های ایران]] | | [[رده:فرش‌های ایران]] |
| | [[en:Taleghan_Rug]] | | [[en:Taleghan_Rug]] |
ایران: البرز
