موزه فرش ایران

موزه فرش ایران
اطلاعات کلی
نام	موزه فرش ایران
نام (En)	Carpet Museum of Iran
مکان	ایران: تهران
رده	دولتی
سال تاسیس	۱۳۵۶
معمار	عبدالعزیز فرمانفرماییان
	ن; ب; و;

موزه فرش ایران نهادی دولتی است که با هدف شناساندن تاریخ هنر-صنعت فرش خاصه فرش ایرانی در ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۶ در تهران گشوده شده است. فرش‌های این موزه شامل ۱۳۵ قطعه از فرش‌های مناطق مختلف ایران مانند اصفهان، تبریز، کرمان، اراک و همدان و... است که در طبقه همکف موزه برای نمایش عمومی در نظر گرفته شده است.

تاریخچه

ساختمان موزه فرش ایران در گوشه شمال‌غربی پارک لاله در تهران در فضایی به وسعت ۱۸۰۰۰ مترمربع با الهام از عناصر ایرانی ساخته شده است. این موزه در سال ۱۳۴۰ خورشیدی به‌صورت ناتمام به منظور گالری فرش ساخته شد و ۱۵ سال متروکه باقی ماند و سپس در اوایل سال ۱۳۵۵ خورشیدی کار تعمیرات و تغییرات کلی آن آغاز و در روز ۲۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۵۶ خورشیدی رسماً افتتاح شد. موزه فرش را می‌توان جز کارهای تاریخ گرای عبدالعزیز فرمانفرماییان دانست. فرمانفرماییان با رجوع به معماری سنتی ایران درصدد آشتی دادن معماری مدرن با مفاهیم ایرانی است. البته در تجربه بنای موزه فرش، این‌بار به سراغ زیگورات چغازنبیل و با برداشت از فرم دار قالی، با پوششی مدرن در پی خلق صورتی آشنا است.
فکر ایجاد نمازخانه وقتی به ذهن کامران دیبا خطور کرد که کارگران ساختمان موزه و برخی از رهگذران در این محوطه نماز می گزارند، امادر جهت غلط ایشان از روحانی یکی از مساجد محل خواست جهت قبله را تعیین کند. وقتی جهت درست تعیین شد به فکر ایجاد یک فضای خلوت افتاد که دور از هیاهوی خیابان برای نمازگزاران و هم چنین یک قبله نما درون گرای بزرگ باشد. مکانی مجزا از محیط پارک و مکانی آرام بخش معنوی جهت اقامه بنا نمود.
از بهترین فرم‌های خالصی که پتانسیل خلق چنین مکانی را دارد، فرم مکعب مربع است و این فرم به کرات در فضاهای مقدس سایر تمدن‌ها به‌خصوص در معماری مساجد جهان اسلام به کار رفته است. این سازه را در دو پوسته طراحی کرده است : پوسته بیرونی مماس و مرتبط با پیاده راه موزه و پوسته داخلی در جهت قبله است که با شکافی این جهت خط عمودی میسازد که انتهای آن رو به آسمان است. حوضچه‌های وضو در دو نبش چهارراه و پیاده راه موزه، نمازخانه، پله‌های ورودی به موزه فرش در خاتمه دروازه و رو به پارک است. حجم نمازخانه از دو مکعب تو درتو تشکیل شده است . مکعب بیرونی در ابعاد 9×9 متر در راستای شرقی و غربی ،مکعب داخلی همسان ، مکعب بیرونی در ابعاد ۶×۶ متردر راستای شمال شرقی جنوب غربی در راستای قبله طراحی شده است.

مجموعه‌های فرش

فضای داخلی موزه از دو تالار (نمایشگاه دائم و نمایشگاه موقت) جهت نمایش انواع مختلف قالی‌ها و گلیم‌ها و فضاهای جنبی آن تشکیل شده است.
نمایشگاه دائمی موزه در طبقه همکف قرار دارد و مساحت آن در حدود ۲۴۰۰ متر مربع است. در محوطه نمایشگاه دائم محوطه‌ای طراحی شده که در آن یک دستگاه قالی‌بافی از نوع عمودی (معروف به تبریزی) قرار دارد و هنرمند قالی‌باف در حال نمایش شیوه‌های مختلف بافت قالی است.
پژوهش در سوابق، تحولات و کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش، خاصه در ایران، گردآوری و خریداری نمونه‌های انواع قالی‌های دست‌باف ایرانی و برگزاری نمایشگاه‌های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان، از اهداف موزه به شمار می‌آید. در موزه فرش انواع گلیم‌ها و فرش‌های دست‌باف، با توجه به مرغوبیت و قدمت آن‌ها و با در نظر گرفتن ویژگی‌های قالی ایران از لحاظ رنگ‌آمیزی، طرح و نقش، بافت و تنوع مناطق قالی‌بافی حفظو نگهداری می‌شود.
مجموعه موزه فرش ایران که شامل با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران، بافت مراکز مهم قالی‌بافی نظیر تبریز، اصفهان، کاشان، خراسان، کردستان، ساروق، فراهان، کرمان، تهران، عشایر بزرگ قشقایی و بختیاری، یزد، قزوین، بلوچ و سمنان است.
مجموعه آرشیو موزه فرش ایران که شامل نمونه‌های قالی ایران از قرن دهم هجری قمری تا دوره معاصر است، از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنردوستان به شمار می‌آید. معمولاً در حدود ۱۱۰ قطعه از شاهکارهای قالی ایران، بافت مراکز مهم در تالار طبقه همکف به معرض نمایش گذاشته می‌شود. تالار همکف موزه به بهترین شکل چیدمان شده است. برحسب مناطق مختلف قالی‌بافی از آذربایجان شروع می‌شود و در مناطق عشایری قشقایی و بختیاری به پایان می‌رسد.

کتابخانه

در کتابخانه موزه حدود ۳۵۰۰ جلد کتاب به زبان‌های فارسی، عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنردوستان و پژوهشگران قرار می‌گیرد. همچنین بهترین کتاب‌ها و نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایران و قالی‌های مشرق زمین و کتاب‌ها در زمینه مذهب، هنر، تاریخ و ادبیات ایران در کتابخانه موزه موجود است.

نمایشگاه‌ها

نمایشگاه اصلی موزه فرش ایران با بخش منطقه جغرافیایی آذربایجان شروع می شود که در این قسمت ۱۴ قطعه فرش بافت تبریز و هریس از دوره صفویه تا معاصر به نمایش گذاشته شده است.

کارگاه‌ها

کارگاه‌های ۱۳۹۸

تقویم برگزاری کارگاه‌های تخصصی موزه فرش ایران با همکاری انجمن علمی فرش ایران

ندا ملکوتی. معرفی فن شناسی الیاف گلابتون تولید شده در دوره پهلوی. دوشنبه ۲۲ مهر.
ماندانا رافتی. معارفه کتاب :تاملی در ماهیت تزئینات معماری مجموعه کاخ گلستان در آینه زمان. دوشنبه ۲۹ مهر.
یوسف صمدی بهرامی. مفهوم نقوش در دستبافته‌های عشایری. یکشنبه ۱۲ آبان.
عبدالحسین قاسم‌نژاد. پژوهشی باستان‌شناسانه در زیراندازبافی ایران. دوشنبه ۱۳ آبان.
سید علی مجابی. معرفی فرش‌ها و گلیم‌های کتابخانه و موزه ی کویون اوغلو و جامع صاحب عطا قونیه. دوشنبه ۲۰ آبان.
الهه ایمانی. تبیین جایگاه فرش دستباف در مقابل تولیدات روبه رشد فرش ماشینی. شنبه ۲۵ آبان.
سید جلال الدین بصام. پشم را بیشتر بشناسیم. دوشنبه ۲۷ آبان.
سید محمدمهدی میرزاامینی. نقد و بررسی تحصیلات تکمیلی فرش دست‌باف. دوشنبه ۴ آذر.
سید علی مجابی. معرفی مهمترین فرش های موزه تورک و اسلام استانبول. شنبه ۹ آذر.
زهرا عرفانی. طراحی گل و مرغ در فرش. دوشنبه ۱۱ آذر.
فرنوش ایرانمنش. مطالعه و بررسی سیر تحول طرح و نقش قالی ناظم. دوشنبه ۱۸ آذر.
بیژن اربابی. شیوه های ارزیابی و ارزشیابی فرش دستباف. دوشنبه ۲۵ آذر.
مهدی ابراهیمی. رقابت پذیری محیط کسب و کار از طریق علائم تجاری (برند فرش دست‌باف). دوشنبه ۲ دی.
حمید کارگر. تبلیغات و بازاریابی برای فرش دست‌باف ایران. دوشنبه۹ دی.
سمیه صالحی. شناسایی و تحلیل شاخصه‌های اصالت قالی سلطان‌آباد بر مبنای بافت، رنگ، طرح و نقشه (با تاکید بر نمونه‌های موجود در مجموعه‌ها و موزه‌ها) شنبه ۱۴ دی.
عبدالحسین قاسم‌نژاد. ویژگی ها و کاستی های رنگرزی طبیعی. دوشنبه ۱۶ دی.
لعیا خسروی. بررسی طرح های فرش های قاجار. دوشنبه ۲۳ دی.
نگار کابلو. بررسی نقش اژدها و مار در دستبافته‌های ایران.
تورج ژوله. فرش هرات. دوشنبه ۳۰ دی.
فائزه قادری. قالی‌های قشقایی. دوشنبه ۷ بهمن.
علی دادخواه. مشترکات و تفاوت‌های فرم و نقش مایه در هنرهای سنتی. دوشنبه ۱۴ بهمن.