شست‌وشو
شست‌وشوی فرش به فرآیندی گفته می‌شود که به منظور جلادادن و روشنی بخشیدن به رنگ‌های پس از بافت، آزمایش ثابت بودن رنگ‌های به کار رفته در آن، کهنه‌نما کردن فرش انجام می‌شود.
| شست‌وشو | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام فرآیند | شست‌وشو |
| مرحله قبلی | عملیات تکمیل |
تعریف
شست‌وشوی فرش اوصولا به دو روش انجام می‌شود. روش دستی و خانگی برای فرش‌های کوچک پارچه که با آب و مواد پاککننده مخصوص انجام می‌شود و دیگری روش کارخانه‌ای که باید به‌وسیله افراد مجرب و کارآزموده با مواد پاککننده غیر مضر و مطمئن انجام شود. هنگام شست‌وشوی فرش باید به نکات زیر توجه کرد:
- فرش‌های هنری و گران‌قیمت نباید دستی و با مواد معمولی شسته شود، زیرا ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن وارد شود. بهتر است این کار را موسسه‌های مطمئن انجام دهند؛
- لکه‌های فرش از روی آن گرفته شود، زیرا در غیر این صورت لکه کهنه می‌شود و بر روزی فرش ثابت می‌ماند و از بین بردن آن مشکل می‌شود و ممکن است باعث بروز عیب‌های دیگری نیز بشود؛
- از شامپوهای قلیایی یا آمونیاکی یا چسبناک یا مواد پاککننده معمولی نباید استفاده کرد؛
- هنگام شست‌وشو تباید ضربه و فشار به بدنه فرش وارد شود؛
- نور خورشید بهترین خشک کننده برای فرش است و نباید از سایر منابع حرارتی بدین منظور استفاده شود؛
- فرش شسته شده باید کاملا خشک شود، زیرا رطوبت موجود در فرش باعث پوسیدگی آن می‌شود.[۱]
روش‌های شست‌وشو
آب‌شویی
معمولا در روش آب‌شویی دارو و مواد شیمیایی مصرف نمی‌شود و از مایعات یا پودر خنثی، مثلا چوبک و مشابه آن استفاده می‌شود.[۲]
آفتاب‌شویی
در روش آفتاب‌شویی با استفاده از روش آب‌شویی در چند مرحله روی فرش‌هایی انجام می‌شود که معمولا رنگ‌های تند مثلا لاکی تند دارد. هر مرحله پس از شست‌وشو و آبکشی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد. سپس با استفاده از آبپاش به صورت «گل نم» مرطوب می‌شود و دوباره در مجاورت خورشید صبحگاهی قرار می‌گیرد و جارو می‌شود. تکرار این روش حداکثر در سه مرحله رنگ لاکی تند فرش را به رنگ مسی بسیار زیبا و مطلوبی تبدیل می‌کند درحالی‌که از هیچ دارویی استفاده نشده است.[۳]
دواشویی
معمولا برای جلوگیری از دوانیدن رنگ هنگام شست‌وشو و رفع دورنگی و نیز از بین بردن لکه‌ها و رنگ‌های نامطلوب از ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود.[۴]
کهنه‌شویی
در صورت رعایت نکردن اصول و بی‌دقتی هنگام شست‌وشوی فرش‌های کهنه، به ویژه موزه‌ای، آسیب جبران ناپذیری به آن‌ها وارد می‌شود. بنابراین در این روش سعی می‌شود از بیلچه و برس‌های سخت برای شست‌وشو استفاده نشود. این فرش‌ها به آرامی شسته و در معرض آفتاب خشک می‌شود. در عین حال باید مراقب تابش تند یا کم آفتاب بود. معمولا از داروهای آسیب‌رسان نیز استفاده نمی‌شود.[۵]
پانویس
منبع
- میرزاامینی، محمدمهدی و حجت‌اله رشادی. ۱۳۹۶. فرایند تولید فرش. تهران: چشمه آدینه.