تاریخ فرش ایران/فرش‌های دوران پهلوی
نوشتهٔ ویلم ام. فلور[۱]، ویراستی از این مقاله پیشتر با این شناسه نشر یافته است: یارشاطر، احسان. ۱۳۸۴. تاریخ و ه‍ن‍ر ف‍رش‌ب‍اف‍ی در ایران (ب‍ر اس‍اس دای‍ره‌ال‍م‍ع‍ارف ای‍ران‍ی‍ک‍ا). تهران: ن‍ی‍ل‍وف‍ر.فصل دوازدهم: فرش‌های دوران پهلوی
تولید فرش در سراسر قرن چهاردهم ه.ق (۲۰م) و دیدگاه اشتغال‌زایی و تقاضای بازارهای داخلی و خارجی مورد نظر بوده است، تا آن‌جایی که بعد از صنعت تولید و پالایش نفت، مهم‌ترین صنعت ایران بشمار می‌رفته است. هرچند در قرن سیزدهم ه.ق (۱۹م) این صنعت تا حد زیادی به وسیله سرمایه‌های خارجی اداره می‌شد (۱) اما بعد از جنگ جهانی اول، در نتیجه سیاست ایرانی کردن مؤسسات خارجی که به وسيله رضاشاه شروع شد، به تدریج تحت کنترل کارفرمایان ایرانی در آمد. بازار فرش که بیشتر برای صادرات تنظیم شده بود، به روند خود ادامه داد، بنابراین، همین امر باعث شد تا این صنعت تحت تأثیر دوره‌های اقتصاد جهانی قرار گیرد. برای نمونه، بعد از جنگ جهانی اول، صادرات افزایش پیدا نمود، اما بعد از سقوط ارزش سهام (بحران بزرگ آمریکا) در سال ۱۹۲۹ میلادی به شدت تنزل نمود؛ در این دوران صنعت از نظر نارسایی‌های فنی، سازمانی و بازرگانی نیز رنج می‌برد. مسائل فنی عبارت بودند از بازدهی پایین در ریسندگی، آماده سازی تار و پود، گره‌زنی و عملیات جانبی که حاصل به کارگیری وسایل خارج از رده و عدم وجود کنترل کیفی بود. صنعت طوری سازمان یافته بود که بافنده به تعداد زیادی از افراد واسطه، وابسته بود، که به آشفتگی و عدم کارآیی دامن می‌زد. از جهت تجاری، به کارگیری رنگ شیمیایی و نبودن نوآوری و خلاقیت در طرح و نقشه فرش، در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم باعث روگردانی شدید خارجی‌ها از فرش ایران شد و از طرفی ضرورت توسعه و گسترش همه جانبه بازار از طریق بالا بردن صادرات احساس می‌شد. در دهه ۱۳۵۰ه.ش (دهه ۱۹۷۰م) در کلیه این زمینه‌ها اصلاحاتی انجام گرفت، که در نتیجه استقرار ماشین‌آلات و تجهیزات جدید و در بعضی موارد سازمان دادن مجدد تولید بود.
- ↑ Willem M. Floor