لول شدگی
نوشته حمید کارگر، ویراستی از این مقاله پیشتر با این شناسه نشر یافته است: حمید کارگر. ۱۳۹۲. «سوراخ شدگی». شماره ۱، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.| لول شدگی | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| نام | لول شدگی |
لول شدگی یکی از عیوب و نواقص فرش است که در این عیب
تعریف
گاه، گوشه‌ها یا کناره‌های برخی فرش‌های دست‌باف انحنا پیدا می‌کنند و حالتی لوله‌ای می‌یابند. بروز چنین عیبی را که مانع از صاف و مسطح گسترده شدن فرش بر زمین می‌شود، لول شدگی می‌خوانند. لول شدگی ممکن است فقط در گوشه‌های فرش رخ دهد یا در کناره‌ه و لبه‌های فرش ایجاد شود. هریک از این حالات علل جدایی دارند که به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
- لول شدن گوشه‌های فرش
شاخص‌ترین علتی که موجب جمع شدن گوشه‌های فرش به داخل یا خارج می‌شود تاب خام (زنده) در چله‌ها است به‌هنگام ریسندگی، الیاف چله به حالت S یا Z هم تابانده می‌شوند و پس از پایان بافت، چله‌های پرتاب میل به بازشدن دارند. این اتفاق در گوشه‌های فرش که چله‌ها آزادترند آسان‌تر رخ می‌دهد و موجب جمع شدن گوشه‌ها می‌شود. ازآنجاکه لول شدگی متاثر از تاب الیاف است بسته به جهت تاب در یکی از گوشه‌های عرض فرش رخ می‌دهد نه در هر دو سوی آن. درواقع چله‌های پرتاب و زنده فرش میخواهند خود را باز کنند که تنها در چند سانتی‌متر ابتدای فرش این امکان را دارند و در جهت عکس تاب خود شروع به چرخیدن می‌کنند و لول شدگی در گوشه‌های فرش را به صورت ضربدری در دو گوشه مقابل پدید می‌آورند. اهل فن برای پیشگیری از بروز عیب، پیش از بافت، تاب زنده چله‌ها را از بین می‌برند.
- لول شدن کناره‌های فرش
لبه‌های فرش به علل گوناگونی دچار لول شدگی می‌شوند. کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش و گاه نیز هر دو حالت با هم به لول شدگی می‌انجامند که علل پنهان دیگری نیز در این کشش و گسترش نش دارند. ۱. کشش در سطح پشتی فرش پود ضخیم به علل گوناگونی در پشت فرش کشش ایجاد می‌کند و در پی آن کناره‌های فرش لول می‌شوند. پرتاب بودن پود پنبه‌ای یا ضخیم بودن پود پشمی و در پی آن افزایش حالت ارتجاعی پشم از شمار این علل است. گاه نیز استفاده از پود ضخیم پنبه‌ای شسته نشده (رنگ نشده) که جمع شدگی الیاف در آن رخ نداده است به بروز چنین عیبی منجر می‌شود. در این حالت هنگامی که پس از بافت فرش عملیات شست‌وشو انجام می‌شود پود ضخیم پنبه‌ای در معرض رطوبت جمع می‌شود و منجر به لول شدن لبه‌های طولی فرش به پشت می‌شود. علت دیگری که اغلب ذر فرش‌های تبریز دیده می‌شود کشش پود ضخیم است. در مناطقی مانند تبریز که از شیرازه منفصل استفاده می‌شود هنگام بافت پود ضخیم به دور راست روهای دار می‌افتد و پود تحت کشش قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از دفه‌های آذری به این علت که یک دست بافنده آزاد بوده و در حال کشیدن پود است موجب این کشش می‌شود. به بیان دیگر کشش بیش از حد پود ضخیم عامل عمده این اتفاق است. ۲. گسترش در سطح رویی فرش
منابع
کارگر، حمید (۱۳۹۲). لول شدگی. شماره ۱، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.