رگه‌دار شدن
نوشته حمید کارگر، ویراستی از این مقاله پیشتر با این شناسه نشر یافته است: حمید کارگر. ۱۳۹۴. رگه‌دار شدن. شماره ۹، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.| رگه‌دار شدن | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام | رگه‌دار شدن |
رگه‌دار شدن یکی از عیوب و نواقص فرش شهری‌باف است که این عیب به‌صورت خط یا خطوطی باریک در سطح فرش نمایان می‌شود و نوعی ناهماهنگی رنگی با دیگر قسمت‌ها دارد.
تعریف
گاه در برخی از فرش‌ها شاهد تفاوت رنگ به‌شکل یک نوار عرضی هستیم که ممکن است بیش از یک‌بار در یک یا چند رج تکرار شود. این حالت را داشتن رگه در فرش می‌خوانند که درواقع خامه‌های فرش در آن نوار عرضی یاد شده به جای همرنگ بودن دارای تیرگی یا روشنی می‌شود.
این عیب به‌صورت خط یا خطوطی باریک در سطح فرش نمایان می‌شود و نوعی ناهماهنگی رنگی را با دیگر قسمت‌ها به‌ویژه پس از عملیات پرداخت فرش-آشکار می‌کند. این حالت در دست‌بافته‌های عشایری و روستایی عیب نیست و گاه آن را از ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه این گروه از دست‌بافته‌ها می‌دانند؛ اما برای فرش‌های شهری‌باف پسندیده نیست.
رگه‌دار شدن با عیب بره‌بره شدن متفاوت است. بره‌بره شدن در نواری عرضی پیامد اختلاف ارتفاع پرزهاست اما رگه‌دارشدن مربوط به اختلاف طیف رنگی خامه‌هاست.
علل پیدایش رگه
اصلی‌ترین علت پیداش رگه در فرش‌ها تفاوت تنالیته رنگی رد یک رنگ از خامه مصرفی است که خود ممکن است عللی متفاوت داشته باشد:
- سهل‌انگاری در انتخاب خامه یک‌دست و همسان پیش از رنگرزی (اگر پشم‌های رسیده شده برای رنگرزی مخلوطی از چند نوع پشم باشند که در یک پاتیل رنگرزی می‌شوند وقوع چنین تفاوت رنگی محتمل است)؛
- کم‌دقتی در رنگرزی (مثلا به هم نزدن مناسب کلاف‌های خامه در طول رنگرزی) و ماهر نبودن رنگرز (این کم‌دقتی یا مهارت نداشتن موجب می‌شود سطح خارجی خامه رنگ بگیرد و مغز آن رنگ را جذب نکند که پس از پایان بافت خود را نشان می‌دهد)؛
- افزودن رنگ دوم. ترکیبی. در پایان فرایند رنگرزی؛
- جذب نایکنواخت دندانه در رنگرزی؛
- اجرای عملیات رنگرزی در دو مرحله؛
- نامرغوب بودن رنگ انتخابی.
از سوی دیگر و جدا از بخش رنگرزی ممکن است بافنده خود به علل زیر موجب پیدایش چنین عیبی شود:
- تنوع و تناوب در انتخاب و خرید خامه (ممکن است بافنده خامه یک رنگ را به میزان کافی برای بافت تهیه نکرده باشد)؛
- بی‌دقتی بافند در استفاده از خامه‌های همرنگ؛
- تغییر نقشه از نظر رنگ در حین بافت (ممکن است ناآشنایی کامل بافنده به نقشه‌خوانی به تغییر رنگ بینجامد یا به سلیقه خود تغییری در رنگ بدهد و باز به رنگ اصلی بازگردد).
همچنین ممکن است شرایط نگه‌داری خامه‌های رنگ شده نیز به بروز چنین عیبی منجر شد؛ مثلا نمونه خامه‌ها باید از نظر تابش نور خورشید در شرایطی یکسان نگه‌داری شود زیرا نور باعث تغییر رنگ کلاف‌های بی‌ثبات خواهد شد.
نگارخانه
رگه‌دار شدن
منابع
کارگر، حمید (۱۳۹۴). رگه‌دار شدن. شماره ۹، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.