نوشتهٔ عبدالحسین قاسم‌نژاد.قاره آمریکا به دلیل حضور بومیان، در دانش شناخت دست‌بافته‌ها جایگاه مطلوبی دارد. در این قاره به دلیل حضور اقوام بومی بافته‌های متنوع با کاربردهای گوناگون وجود دارد که هر یک بنابر سنت خود با تولید این بافته‌ها نیازهایشان را برآورده ساخته است. برخی از این اقوام به دلیل نفوذ و شهرتشان، دست‌آفریده‌هایشان نیز نام آشنا شده است؛ مانند ناواجو[۱] و بافته‌هایشان. چیلکات[۲] بافته‌ای از سرزمین شمالی آمریکا است که با توجه به تصاویر متفاوتش کمتر شناخته شده است. جستار پیش رو به شناختن چیلکات اختصاص دارد.
خاستگاه
چیلکات شمالی‌ترین سرخپوستان ساحل اقیانوس آرام آمریکای شمالی هستند. دانشنامه بریتانیکا چیلکات‌ها را در گروه زبانی تلینگیت[۳] شناسانیده که سواحل آلاسکا، بین کیپ فاکس و خلیج یاکوتات مکان حضور آنان بوده است. ویکی‌پدیا بافت چیلکات را به تلینگیت‌ها[۴]، هایداها[۵]، تسیمشیان‌ها[۶] و سایر مردم ساحل شمال غربی آلاسکا و بریتیش کلمبیا نسبت داده.
کاربرد
چیلکات بافته‌ای است که در مراسم آیینی (رقص آیینی) و یا تشریفاتی استفاده می‌شود. این بافته ویژه مردان و برای بزرگان قبیله بوده است. اما امروزه در برخی از رویدادهای ترویجی، بانوان نیز از آن استفاده می‌کنند. چیلکات بالاپوشی یکپارچه است که بر روی دوش قرار می‌گیرد و با توجه به دگرگونی شرایط زندگی این هنر بافندگی متنوع گشته و در ایجاد محصولات دیگری نیز به کار گرفته می‌شود که در بیشتر موارد از طریق سایت‌های فروش محصولات صنایع دستی عرضه می‌شوند.
مواد اولیه
این بافته نیز مانند برخی از محصولات صنایع دستی در استفاده از مواد اولیه دچار تغییر گشته است. مواد اولیه بنیانی چیلکات موی بز و خز سگ برای پود و رشته‌های ساقه درخت سرو برای تار بوده که امروزه از پشم گوسفند به دلیل فراوانی آن استفاده می‌شود.
شیوه بافت
در قاره آمریکا به طور معمول دو شیوه بافت وجود دارد. در یک شیوه از دار بافندگی استفاده می‌شود و در شیوه دیگر تارها از یک سمت با ستون و از سمت دیگر با کمر بافنده مهار می‌شود. در سنت بومیان آمریکا بافت بر روی دار، متفاوت از شیوه فراگیری است که در بین اقوام یا کشورهای تولید کننده قالی وجود دارد. بومیان تارهای بافت را به کمک وزنه‌هایی از دار آویزان کرده و برویشان کشش ایجاد می‌کنند و بافت از بالای دار انجام می‌شود.
نقوش
نکته درخور توجه در بافت چیلکات استفاده از الگو برای بافت آن است. در کمتر گروه از دست‌بافته‌های سنتی بهره گرفتن از الگو وجود دارد. اما نکته آنجاست که مردان نقوش را بر تخته چوبی می‌کشیدند و در اختیار بانوان بافنده قرار می‌داده‌اند. پنداشته می‌شود نقوش که در بسیاری از موارد اشکال انتزاعی حیوانات هستند وابسته به توتم و الگوهای زیستی مردان بوده و آنچه را در ذهن از خود متصور بوده‌اند را فرانمایی می‌کردند. این خواسته مردان، تنها متن اصلی بوده و این بانوان بافنده بودند که با افزودن نقوشی دیگر چیلکات را کامل می‌کردند. گویی بانوان خواسته مردان را تایید کرده و تکمیل می‌کردند.
نگارخانه
پتوی چیلکات. مری ایبتز هانت. ۱۹۰۰-۱۸۸۰.
زن چیلکات در حال بافتن پتو. ۱۹۱۰.
پانویس
منابع
- دانشنامه بریتانیکا. ذیل واژه چیلکات.