موزه فرش ایران
موزه فرش ایران نهادی دولتی است که با هدف شناساندن تاریخ هنر-صنعت فرش خاصه فرش ایرانی در ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۶ در تهران گشوده شده است. فرشهای این موزه شامل ۱۳۵ قطعه از فرشهای مناطق مختلف ایران مانند اصفهان، تبریز، کرمان، اراک و همدان و... است که در طبقه همکف موزه برای نمایش عمومی در نظر گرفته شده است.
| موزه فرش ایران | |
|---|---|
 | |
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام | موزه فرش ایران |
| نام (En) | Carpet Museum of Iran |
| مکان | ایران: تهران |
| رده | دولتی |
| سال تاسیس | ۱۳۵۶ |
| معمار | عبدالعزیز فرمانفرماییان |
تاریخچه
ساختمان موزه فرش ایران در گوشه شمال غربی پارک لاله در تهران در فضایی به وسعت ۱۸۰۰۰متر مربع با الهام از عناصر ایرانی ساخته شده است . این موزه در سال ۱۳۴۰ خورشیدی به صورت ناتمام به منظور گالری فرش ساخته شد و ۱۵ سال به صورت متروکه باقی ماند و سپس در اوایل سال ۱۳۵۵ خورشیدی کار تعمیرات و تغییرات کلی آن آغاز و در روز ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۶ خورشیدی رسماً افتتاح شد. موزه فرش را می‌توان جز کارهای تاریخ گرای عبدالعزیز فرمانفرماییان دانست. فرمانفرمائیان با رجوع به معماری سنتی ایران درصدد آشتی دادن معماری مدرن با مفاهیم ایرانی است . البته در تجربه بنای موزه فرش ، این‌بار به سراغ زیگورات چغازنبیل و با برداشت از فرم دار قالی، با پوششی مدرن درپی خلق صورتی آشنا است.
مجموعه‌های فرش
فضای داخلی موزه از دو تالار (نمایشگاه دائم و نمایشگاه موقت) جهت نمایش انواع مختلف قالیها و گلیم‌ها و فضاهای جنبی آن تشکیل شده است.
نمایشگاه دائمی موزه در طبقه همکف قرار دارد و مساحت آن در حدود ۲۴۰۰ متر مربع است . در محوطه نمایشگاه دائم محوطه‌ای طراحی شده که در آن یک دستگاه قالیبافی از نوع عمودی (معروف به تبریزی) قرار دارد و هنرمند قالی‌باف در حال نمایش شیوه‌های مختلف بافت قالی است.
پژوهش در سوابق، تحولات و کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش، خاصه در ایران، گردآوری و خریداری نمونه‌های انواع قالیهای دست‌باف ایرانی و برگزاری نمایشگاه‌های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان، از اهداف موزه به شمار می‌آید. در موزه فرش انواع گلیم‌ها و فرشهای دست‌باف، با توجه به مرغوبیت و قدمت آنها و با در نظر گرفتن ویژگیهای قالی ایران از لحاظ رنگ‌آمیزی، طرح و نقش، بافت و تنوع مناطق قالیبافی حفظو نگهداری می‌شود.
مجموعه موزه فرش ایران که شامل با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران، بافت مراکز مهم قالیبافی نظیر تبریز، اصفهان، کاشان، خراسان، کردستان، ساروق، فراهان، کرمان، تهران، عشایر بزرگ قشقایی و بختیاری، یزد، قزوین، بلوچ و سمنان است.
مجموعه آرشیو موزه فرش ایران که شامل نمونه‌های قالی ایران از قرن دهم هجری قمری تا دوره معاصر است، از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنردوستان به شمار می‌آید.
معمولاً در حدود ۱۱۰ قطعه از شاهکارهای قالی ایران، بافت مراکز مهم در تالار طبقه همکف به معرض نمایش گذاشته می‌شود.
تالار همکف موزه به بهترین شکل چیدمان شده است. برحسب مناطق مختلف قالیبافی از آذربایجان شروع می‌شود و در مناطق عشایری قشقایی و بختیاری به پایان می‌رسد.
کتابخانه
در کتابخانه موزه حدود ۳۵۰۰ جلد کتاب به زبان‌های فارسی، عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنردوستان و پژوهشگران قرار می‌گیرد. همچنین بهترین کتاب‌ها و نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایران و قالیهای مشرق زمین و کتاب‌ها در زمینه مذهب، هنر، تاریخ و ادبیات ایران در کتابخانه موزه موجود است.
نمایشگاه‌ها
نمایشگاه اصلی موزه فرش ایران با بخش منطقه جغرافیایی آذربایجان شروع می شود که در این قسمت 14 قطعه فرش بافت تبریز و هریس از دوره صفویه تا معاصر به نمایش گذاشته شده است . منطقه ی آذربایجان به دلیل وسعت مراتع ، زمینهای کشاورزی و آب و هوای مناسب و طبیعی کوهستانی همواره در تولید قالی از موقعیتی ممتاز بهرمند بوده است . شهر تبریز در میان کلیه مراکز قالیبافی این خطه دارای مقام و اعتبار به سزایی است . بخصوص در زمان حکومت صفویان با ایجاد کارگاههای بزرگ قالیبافی ، باتفندگان طراز اول در این شهر گرد آمدند و به بافت فرشهای بسیار نفیسی پرداختند که امروزه بسیاری از آنها زینت بخش موزه ها ی بزرگ جهان است . در واقع پس از انتقال پایتخت صفویان از هرات به تبریز ، دومین مکتب هنری ایران ( مکتب بنیان نهاده شد .
ویژگیهای بافت در قالی های آذربایجان
در میان ویژگیهای مشترک تمامی قالیها ی آذربایجان گره ترکی بیش از همه مورد توجه است . مهمترین اندازه قالی های شهری باف آذربایجان 3×2 و 4×3 است . ابعاد کوچکتر اغلب در قالیهای قدیم آن دیده می شود . کلیه فرشهایشهری باف آذربایجان دارای پرز پشمی یا ابریشمی هستند و برای تار و پود آنها ، از قدیم هم نخ پنبه و نخ ابریشم مورد استفاده قرار می گرفته است .
در اینجا به معرفی یک تخته قالی منحصر بفرددر تمایشگاه موزه بعنوان شاهنامه از کارگاه کهنموئی پرداخته می شود .
شماره اموال : 190 نوع فرش : قالی نقشه : قابقابی تصویری اندازه : 356×425 سانتی متر مقدار گره : 50 گره در هفت سانتی متر تاریخ بافت : 1220 ه. ق. نوع گره : متقارن جنس تار : نخ جنس پود : نخ جنس پرز : پشم کارگاه : دارای کتیبه " فرمایش زواران ز کارخانه کهنموئی "
شرح اثر : در زمینه ی قالی 25 قاب با داستان های حماسی شاهنامه فردوسی که حد فاصل قابها ابیاتی از اشعار با موضوع مرتبط نقش بسته است .
کارگاه‌ها
نشست‌ها
نگارخانه
نمای بیرونی
ورودی
طبقه همکف
طبقه همکف
طبقه همکف
طبقه همکف
کتابخانه
کتابخانه
