|
|
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{سیاست‌های ویکی‌پدیا|وپ:س|وپ:سیاست}}
| + | '''سیاست‌ها''' و '''رهنمودها'''ی ویکی‌فرش برای توصیف بهترین روش‌ها، روشن‌نمودن اصول، حل اختلافات و با هدف پیش بردن ویکی‌فرش به سوی دانشنامه‌ای معتبر تدوین شده است. لازم نیست برای آغاز ویرایش، هیچ رهنمود یا سیاستی را بخوانید. [[ویکی‌فرش:پنج بنیاد|پنج بنیاد]] یک چکیدهٔ پرطرفدار دربارۀ مرتبط‌ترین اصول است. |
| − | '''سیاست‌ها''' و '''رهنمودها'''ی ویکی‌پدیا به وسیلهٔ [[اجتماع ویکی‌پدیا]] برای توصیف بهترین روش‌ها، روشن‌نمودن اصول، حل اختلافات و در موارد دیگر با هدف پیش بردن ویکی‌پدیا به سمت دانشنامه‌ای آزاد و معتبر گسترش یافته‌اند. لازم نیست برای آغاز ویرایش، هیچ رهنمود یا سیاستی را بخوانید. [[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج بنیاد]] یک چکیدهٔ پرطرفدار در مورد مرتبط‌ترین اصول است. | |
| | | | |
| − | با اینکه [[وپ:دیوانسالاری|ویکی‌پدیا قوانین سفت و سختی اعمال نمی‌کند]]، سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا توصیف‌گر اصول و بهترین روش‌های آن هستند. سیاست‌ها استانداردهایی هستند که همهٔ کاربران باید به‌طور معمول آن‌ها را دنبال کنند، در حالی که رهنمودها با این هدف نوشته شده‌اند که دورنمایی از بهترین شیوه‌ها برای عمل کردن به آن استانداردها را در زمینه‌های بخصوص ارائه دهند. سیاست‌ها و رهنمودها را همواره باید با دلیل و ضمن به‌کارگیری [[وپ:چشم‌پوشی|عقل سلیم]] اعمال کرد.
| + | سیاست‌ها استانداردهایی هستند که همهٔ کاربران باید به‌طور معمول آن‌ها را دنبال کنند، در حالی که رهنمودها با این هدف نوشته شده‌اند که دورنمایی از بهترین شیوه‌ها برای عمل کردن به آن استانداردها را ارائه دهند. سیاست‌ها و رهنمودها را همواره باید با دلیل و ضمن به‌کارگیری اعمال کرد. |
| | | | |
| − | این سیاست به ذکر استانداردهای اجتماع ویکی‌پدیا در ارتباط با سازمان‌دهی، چرخهٔ عمر، نگهداری و پیروی از سیاست‌ها، رهنمودها و صفحه‌های مرتبط می‌پردازد.
| + | == سیاست‌ها == |
| | | | |
| − | == سیاست‌های اصلی ==
| + | باتوجه‌به اختلاف‌نظر و تنوع دیدگاه‌ها، بنای نویسندگان بر این است که حتی‌الامکان از منابع دست‌اول و پذیرفته‌شده نزد عموم استفاده کنند. |
| − | الزامی برای اینکه شما تمام سیاست‌های ویکی‌پدیا را قبل از شروع به ویرایش خوانده باشید وجود ندارد. اما سیاست‌هایی که در زیر از آن‌ها یاد می‌شود، به قدری برای پروژهٔ ویکی‌پدیا مهم هستند که هرچه زودتر آن‌ها را بخوانید و درک کنید، بهتر است:
| |
| − | * '''ویکی‌پدیا بر اساس اجماع کار می‌کند.''' در واقع، اجماع یکی از روندهای ذاتی در ویکی است. (به [[ویکی‌پدیا:اجماع]] نیز نگاه کنید)
| |
| − | * '''ویکی‌پدیا یک [[دانشنامه]] است.''' هدف ویکی‌پدیا چیزی جز این یا فراتر از این نیست. به این ترتیب، هر مطلبی که با این هدف سازگاری ندارد، باید از ویکی‌پدیا حذف شود.
| |
| − | * '''به سایر مشارکت‌کنندگان احترام بگذارید.''' مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا از فرهنگ‌ها و حتی کشورهای مختلفی هستند، و به همین تناسب، دیدگاه‌های مختلفی هم دارند. رمز موفقیت در یک کار مشارکتی برای این افراد، برخورد آمیخته با احترام با همدیگر است. (به [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی]] نیز نگاه کنید)
| |
| − | * '''از قوانین حق نشر عدول نکنید.''' ویکی‌پدیا یک دانشنامهٔ آزاد است که محتویات آن تحت مجوز [[کرییتیو کامانز]] منتشر می‌گردند. وارد کردن مطالبی در صفحات ویکی‌پدیا که به نحوی قوانین حق نشر را زیر پا بگذارد، امکان ایجاد یک دانشنامهٔ کاملاً آزاد را از ویکی‌پدیا سلب می‌کند، و حتی ممکن است باعث مشکلات قانونی برای ویکی‌پدیا بشود.
| |
| − | * '''از سوگیری پرهیز کنید'''. مقالات باید با [[وپ:دبط|دیدگاه غیر جانبدارانه]] نوشته شوند، و دیدگاه‌های مختلف را بی‌طرفانه و به‌طور متناسب مطرح کنند.
| |
| − | * '''فقط اطلاعاتی که از منابع قابل اعتماد به دست آورده‌اید اضافه کنید.''' مقالات ویکی‌پدیا باید از [[وپ:اثبات|منابع استوار و قابل قبولی]] برخوردار باشند، و به این منابع باید [[وپ:منبع|به شیوهٔ درست]] ارجاع داده شود.
| |
| | | | |
| − | === مطالعهٔ بیشتر ===
| + | سیاست‌های کلی ویکی‌فرش این‌هاست: |
| − | برای این که با قوانین ویکی‌پدیا بهتر آشنا شوید، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به ترتیب زیر صفحات پیشنهادی را بخوانید.
| |
| − | # [[وپ:۵|پنج رکن اصلی ویکی‌پدیا]] که برای شروع ویرایش به دانستن آن‌ها نیاز دارید.
| |
| − | # [[ویکی‌پدیا:مجموعه قوانین ساده‌شده]] برای این که ۱۵ قانون اصلی را بیاموزید تا بعداً دچار مشکل نشوید.
| |
| − | # [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها]] برای این که با تمام سیاست‌های ویکی به‌طور کامل آشنا شوید.
| |
| | | | |
| − | توجه کنید که هر یک از قوانین ویکی‌پدیا در یکی از دو ردهٔ زیر قرار می‌گیرند:
| + | * [[ویکی‌فرش:بیان حداکثری دیدگاه‌ها|بیان حداکثری دیدگاه‌ها]] |
| | | | |
| − | [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌های ویکی‌پدیا]] قوانینی هستند در نتیجهٔ توافق عمومی کاربران تعریف شده‌اند و از تمام افرادی که در ویکی‌پدیا ویرایش می‌کنند انتظار می‌رود از آن‌ها تبعیت کنند. | + | * [[ویکی‌فرش:تأییدپذیری|تأییدپذیری]] |
| | | | |
| − | [[ویکی‌پدیا:فهرست رهنمودها|رهنمودهای ویکی‌پدیا]] قوانینی با سخت‌گیری کمتر هستند که توافق عمومی بر آن است که از آن‌ها در موارد مختلف تبعیت گردد. | + | * [[ویکی‌فرش:تحقیق دست‌اول ممنوع|تحقیق دست‌اول ممنوع]] |
| | | | |
| − | == روند ایجاد سیاست‌ها و رهنمودها ==
| + | * [[ویکی‌فرش:سیاست حفاظت از صفحه‌ها|حفاظت از صفحه‌ها]] |
| − | {{میانبر|وپ:ایجاد سیاست}}
| |
| − | در مورد بسیاری از سیاست‌ها و رهنمودها، از آن‌جا که اجرای آن‌ها در تمام پروژهٔ ویکی‌پدیا (مستقل از زبان) به یک صورت و با شرایط یکسان انجام‌شدنی است، سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیای فارسی (و بسیاری زبان‌های دیگر) از ویکی‌پدیای انگلیسی اقتباس می‌شوند. علت این امر آن است که تعداد کاربران ویکی‌پدیای انگلیسی بیشتر از سایر ویکی‌ها (به‌خصوص فارسی) است، و دیدگاه‌های مختلفی که دارند عملاً شامل دیدگاه‌های کاربران ویکی‌پدیای فارسی می‌شود؛ به این ترتیب محصول ساعت‌ها بحث و نهایتاً اجماع این گروه بزرگ کاربران، بهترین الگو برای سایر زبان‌های پروژهٔ ویکی‌پدیا هست.
| |
| | | | |
| − | اقتباس سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیای فارسی از ویکی‌پدیای انگلیسی، اگرچه در بیشتر موارد انجام می‌شود، اجباری نیست. در برخی موارد سیاست‌ها، رهنمودها یا شیوه‌نامه‌های ویکی‌پدیای فارسی به‌طور جزئی یا کلی با ویکی‌پدیای انگلیسی تفاوت دارند. این‌ها مواردی هستند که توافق عمومی کاربران ویکی‌پدیای فارسی بر آن بوده که به دلیل تفاوت‌های اساسی (مانند تفاوت جهت و نحوهٔ نوشتار در فارسی و انگلیسی) امکان اقتباس از ویکی‌پدیای انگلیسی وجود ندارد. اگر کاربران ویکی‌پدیای فارسی به توافق رسیدند که تغییری در بخشی از سیاست‌ها و رهنمودها می‌تواند به رشد و پیشرفت ویکی‌پدیای فارسی کمک کند، چنین تغییری قطعاً اعمال می‌شود. در این موارد، روند تغییرات '''به صورتی که در زیر شرح داده می‌شود''' خواهد بود.
| + | == رهنمودها == |
| | | | |
| − | تغییراتی که در سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا اجرایی می‌شوند به‌طور کلی از یکی از سه منبع زیر منشأ می‌گیرند:
| + | رهنمودهای ویکی‌فرش به چهار بخش تقسیم می‌شوند: (۱) رهنمودهای محتوایی؛ (۲) رهنمودهای رفتاری؛ (۳) رهنمودهای ویرایشی؛ (۴) رهنمودهای طبقه‌بندی. |
| − | * '''سیاست‌ها و رهنمودهایی که بر اساس عملی که در حال حاضر بیشتر کاربرهای ویکی (بدون وجود قانون) انجام می‌دهند، تعریف می‌شوند.''' توجه داشته باشید که این که ''یک'' کاربر روشی را استفاده می‌کند دلیل کافی برای این که این روش به یک سیاست یا رهنمود ویکی‌پدیا تبدیل شود نیست. در مقابل، ثبت روشی که تعداد زیادی از کاربرها استفاده می‌کنند، می‌تواند نقطهٔ آغازی برای یک سیاست یا رهنمود جدید در ویکی‌پدیا باشد.
| |
| − | * '''سیاست‌ها و رهنمودهایی که ابتدا به صورت یک پیش‌نویس در ویکی‌پدیا پیشنهاد می‌شوند و بعد از این که دربارهٔ آن‌ها اجماع حاصل شد،''' به عنوان یک سیاست یا رهنمود رسمی شناخته می‌شوند. معمولاً این پیشنهادها برای ''تغییر'' یک قانون قبلی مطرح می‌شوند.
| |
| − | * '''سیاست‌هایی که توسط [[جیمی ویلز]]، [[m:Board of Trustees|هیئت امنا]] یا [[m:Developers|توسعه‌دهندگان]] ویکی‌پدیا تعریف می‌شوند.''' این سیاست‌ها معمولاً محدود به موضوعاتی نظیر حق نشر، موارد حقوقی، یا فشار کاری سِرورهای ویکی‌پدیا هستند.
| |
| | | | |
| − | == تفاوت بین سیاست‌ها، رهنمودها، انشاها و غیره == | + | === رهنمودهای محتوایی === |
| − | {{میانبر|وپ:سیاست/تفاوت}}
| |
| − | عنوان همهٔ صفحات [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] ''ویکی‌پدیا'' با '''ویکی‌پدیا:''' شروع می‌شود. بسیاری از صفحاتی که در فضای نام ''ویکی‌پدیا'' قرار دارند، در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند، اگرچه الزامی ندارد که تمام صفحات این فضای نام، در این دسته‌بندی جای داشته باشند.
| |
| − | * '''[[ویکی‌پدیا:فهرست رهنمودها|رهنمودها]]''': صفحاتی هستند که محتوای آن‌ها، (۱) اجراشدنی (عملکردی) است (یعنی پیشنهاد می‌کند که عملی توسط ویرایشگران ویکی‌پدیا انجام شود، یا از انجامش پرهیز شود) (۲) از طریق اجماع تصویب شده‌است. رهنمودها قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیستند، و در اجرای آن‌ها باید به عقل سلیم رجوع کرد، و مواردی از استثنا نیز برای هر کدام از رهنمودها متصور است. تغییرات رهنمودها باید ابتدا در صفحهٔ بحث همان رهنمود پیشنهاد شوند و بعد از توافق عمومی، در خود رهنمود اعمال شوند، اگرچه تغییرات جزئی که مفهوم را تغییر نمی‌دهند، می‌توانند مستقیماً در خود رهنمود اعمال شوند. وقتی در مورد لحن یا محتوای یک رهنمود چون و چرا پیش آمد، باید با بحث و مشارکت عمومی به نتیجه رسید، نه این که کل رهنمود را زیر سؤال برد. اینکه برای حذف یک رهنمود رأی‌گیری بشود رویکرد درستی نیست، چراکه [[ویکی‌پدیا:رأی‌گیری|رأی‌گیری هیچ وقت جای اجماع و توافق عمومی را نمی‌گیرد]].
| |
| | | | |
| − | :* '''[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه‌ها]]''' انواع خاصی از رهنمودها هستند که فقط به نحوهٔ نگارش و نام‌گذاری در مقالات ویکی‌پدیا می‌پردازند.
| + | * [[ویکی‌فرش:حل اختلاف|حل اختلاف]] |
| − | * '''[[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها]]''': مانند رهنمودها هستند، فقط رسمی‌تر هستند و موارد استثنای کمتری برای آن‌ها متصور است. مانند رهنمودها، تغییر سیاست‌ها هم منوط به بحث قبلی در صفحهٔ بحث است. این که فردی بدون مشورت در صفحهٔ بحث یک سیاست، اقدام به تغییرات اساسی در محتوای آن بکند، به‌طور کلی پسندیده نیست.
| |
| − | * '''روندها''': نحوهٔ انجام شدن کارهای مختلف در ویکی‌پدیا هستند. به عنوان مثال، [[وپ:حذف|سیاست حذف مقالات]] روند حذف مقالات در ویکی‌پدیا را توضیح می‌دهد.
| |
| − | * '''[[:رده:پیشنهادهای ویکی‌پدیا|پیشنهادها]]''': شامل رهنمودها، سیاست‌ها و روندهایی می‌شوند که هنوز در مورد این که توافق عمومی برای اجرای آن‌ها وجود دارد، قطعیت حاصل نشده‌است. ویرایش پیشنهادها در راستای بهبود آن‌ها کاری مفید است، اگرچه در موارد کلی بهتر است این ویرایش‌ها قبلاً در صفحهٔ بحث آن پیشنهاد بررسی شده باشند. | |
| − | :* '''پیشنهادهای قدیمی''': پیشنهادهایی که بعد از مدتی، به هر دلیل، بحث در مورد آن‌ها ادامه پیدا نکرده‌است. گاهی این پیشنهادها مربوط به روندهایی می‌شوند که دیگر در ویکی‌پدیا اجرا نمی‌شوند.
| |
| − | :* '''پیشنهادهای رد شده''': پیشنهادهایی هستند که نتیجهٔ بحث دربارهٔ آن‌ها به نفع اجرایی '''نشدن''' آن‌ها بوده‌است، یا این که توافق عمومی در مورد آن‌ها حاصل '''نشده''' است. اگر لزومی به دوباره مطرح کردن آن‌ها باشد، به‌طور کلی بهتر است که موضوع از نو و با دیدگاهی دیگر (بهتر) نوشته شود، تا این که پیشنهاد قدیمی دوباره به بحث گذاشته شود.
| |
| − | * '''[[ویکی‌پدیا:راهنما|راهنماها]]''': صفحات آموزنده‌ای هستند که به کاربران ویکی‌پدیا می‌آموزند که چه طور کارهای مختلف را انجام بدهند. تفاوت راهنماها با رهنمودها در این است که راهنماها به نحوهٔ انجام دادن یک کار اشاره دارند، اما رهنمودها به این نکته می‌پردازند که چه زمانی و چرا باید یک کار انجام بشود.
| |
| − | * '''[[:رده:انشاهای ویکی‌پدیا|انشاها]]''': عقاید یا توصیه‌های یک یا چند ویرایشگرند که در موردشان [[وپ:اجماع|اجماع]] گسترده‌ای وجود ندارد. این که در مورد آن‌ها اتفاق نظر وجود دارد یا ندارد از اهمیت کمی برخوردار است. انشاهای ویکی‌پدیا معمولاً به‌طور گسترده تبلیغ نمی‌شوند (در صورتی که رهنمودها و سیاست‌ها می‌شوند) و لازم نیست که قبلاً پیشنهاد شوند تا در موردشان نظر داده شود. نویسندگان آن‌ها باید همواره این نکته را در نظر داشته باشند که نظرات و راهکارهایی که در انشا پیش می‌کشند خطاب به همهٔ کاربران ویکی‌پدیا نیست. اگر نمی‌خواهید که انشایی که نوشتید، توسط دیگران ویرایش شود، آن را در فضای نام ''ویکی‌پدیا'' قرار ندهید، بلکه به زیرصفحه‌ای برای صفحهٔ کاربری خود منتقل کنید. به‌طور خلاصه، این تصور که هر صفحه‌ای در فضای نام ویکی‌پدیا که نه رهنمود است و نه سیاست، لزوماً یک انشا است، تصور اشتباهی است. این گونه صفحات ممکن است در دسته‌بندی‌های دیگری (مثلاً ویکی‌پروژه‌ها) بگنجند.
| |
| | | | |
| − | == سیاست‌ها چگونه اجرا می‌شوند؟ ==
| + | * [[ویکی‌فرش:آداب معاشرت|آداب معاشرت]] |
| − | '''شما''' یک ویرایش‌کنندهٔ ویکی‌پدیا هستید! ویکی‌پدیا سردبیر ندارد و بین ویرایشگرهای آن هم رابطهٔ بالا به پایین وجود ندارد؛ بنابراین، ویرایشگران ویکی‌پدیا با ویرایش و اصلاح ظاهر و محتوای مقالات ویکی‌پدیا سیاست‌های آن را اجرا می‌کنند. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، هم نویسنده و هم ویراستار مقالات هستند.
| |
| | | | |
| − | بنابراین، ویرایشگران ویکی‌پدیا، چه از طریق اصلاح مقالات و چه از طریق مشارکت در بحث‌ها و غیره، باعث اجرایی شدن سیاست‌های ویکی‌پدیا می‌شوند. برخی سیاست‌ها مانند سیاست‌هایی که با [[ویکی‌پدیا:خرابکاری]] در ارتباط هستند، توسط [[ویکی‌پدیا:مدیران|مدیران]] ویکی‌پدیا اجرا می‌شوند. هم‌چنین، برخی از امکانات نرم‌افزار [[مدیاویکی]] که سوءاستفاده از آن‌ها می‌تواند ویکی‌پدیا را در معرض خرابکاری‌های جدی قرار دهد، فقط توسط مدیران قابل استفاده است، مانند حذف صفحات یا قفل کردن آن‌ها. (مدیران ویکی‌پدیا، افرادی هستند که تجربهٔ بیشتری در ویرایش در ویکی‌پدیا دارند، و از طریق سایر کاربران ویکی‌پدیا برای برخورداری از اختیارات مدیریتی انتخاب شده‌اند و مورد اعتماد قرار گرفته‌اند)
| + | === رهنمودهای رفتاری === |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:سرشناسی|سرشناسی]] |
| | + | |
| | + | :یک موضوع باید خارج از ویکی‌فرش درخور توجه باشد، تا درج آن در ویکی‌فرش نیاز تلقی شود. |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:ابهام‌زدایی|ابهام‌زدایی]] |
| | + | |
| | + | :اگر دو یا چند مقاله نامی مشابه هم دارند، باید به روش مناسب خواننده را به سمت مقاله‌ای رهنمون ساخت که مدنظرش است. |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:منابع معتبر|منابع معتبر]] |
| | + | |
| | + | === رهنمودهای ویرایشی === |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:جسور باشید|جسور باشید]] |
| | + | |
| | + | :ویکی‌ها زمانی که افراد مختلف در آن‌ها به رفع اشکال و بهسازی متن بپردازند، سریع‌تر گسترش پیدا می‌کنند. به‌همین‌دلیل ما انتظار داریم که همه جسورانه به اصلاح این اشکال‌ها بپردازند. ایرادی بر این کار وارد نیست. |
| | + | |
| | + | * [[راهنما:خلاصه‌ویرایش|خلاصه‌ویرایش]] |
| | + | |
| | + | :همیشه خلاصه‌ای از ویرایشی را که انجام می‌دهید در جعبهٔ خلاصه‌ویرایش وارد کنید. از نوشتن خلاصه ویرایش‌های نامربوط پرهیز کنید. |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:شیوه‌نامه/پیونددهی|شیوه‌نامه/پیونددهی]] |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر|راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر]] |
| | + | |
| | + | === رهنمودهای طبقه‌بندی === |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:زیرصفحه|زیرصفحه]] |
| | + | |
| | + | :برای ایجاد زیرصفحه برای یک مقاله، این رهنمود راهنمای شما خواهد بود. |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:ردهبندی|ردهبندی]] |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:فضای نام الگو|فضای نام الگو]] |
| | + | |
| | + | * [[ویکی‌فرش:شیوه‌نامه/صفحه‌آرایی|شیوه‌نامه/صفحه‌آرایی]] |
| | | | |
| | == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| − | {{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا}} | + | {{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌فرش}} |
| − | | |
| − | [[رده:سیاست‌های رویه‌ای ویکی‌پدیا]]
| |
| − | [[رده:سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]]
| |
