لول شدگی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←تعریف) |
|||
| سطر ۱۳: | سطر ۱۳: | ||
|نام‌های دیگر = | |نام‌های دیگر = | ||
| − | |نشانه‌ها = | + | |نشانه‌ها = لول شدن گوشه‌ها و کناره‌های فرش |
| − | |علت‌ها = | + | |علت‌ها = تاب الیاف، کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش |
|بسامد = | |بسامد = | ||
| − | |شیوه رفع عیب = | + | |شیوه رفع عیب = از بین بردن تاب زنده چله‌ها پیش از بافت |
|توضیح افزوده = | |توضیح افزوده = | ||
| سطر ۲۷: | سطر ۲۷: | ||
ازآنجاکه لول شدگی متاثر از تاب الیاف است بسته به جهت تاب در یکی از گوشه‌های عرض فرش رخ می‌دهد نه در هر دو سوی آن. درواقع چله‌های پرتاب و زنده فرش می‌خواهند خود را باز کنند که تنها در چند سانتی‌متر ابتدای فرش این امکان را دارند و در جهت عکس تاب خود شروع به چرخیدن می‌کنند و لول شدگی در گوشه‌های فرش را به صورت ضربدری در دو گوشه مقابل پدید می‌آورند. اهل فن برای پیشگیری از بروز این عیب، پیش از بافت، تاب زنده چله‌ها را از بین می‌برند. | ازآنجاکه لول شدگی متاثر از تاب الیاف است بسته به جهت تاب در یکی از گوشه‌های عرض فرش رخ می‌دهد نه در هر دو سوی آن. درواقع چله‌های پرتاب و زنده فرش می‌خواهند خود را باز کنند که تنها در چند سانتی‌متر ابتدای فرش این امکان را دارند و در جهت عکس تاب خود شروع به چرخیدن می‌کنند و لول شدگی در گوشه‌های فرش را به صورت ضربدری در دو گوشه مقابل پدید می‌آورند. اهل فن برای پیشگیری از بروز این عیب، پیش از بافت، تاب زنده چله‌ها را از بین می‌برند. | ||
* ب) لول شدن کناره‌های فرش | * ب) لول شدن کناره‌های فرش | ||
| − | لبه‌های فرش به علل گوناگونی دچار لول شدگی می‌شوند. کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش و گاه نیز هر دو حالت با هم به لول شدگی می‌انجامند که علل پنهان دیگری نیز در این کشش و گسترش نقش دارند. | + | لبه‌های فرش به علل گوناگونی دچار لول شدگی می‌شوند. کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش و گاه نیز هر دو حالت با هم به لول شدگی می‌انجامند که علل پنهان دیگری نیز در این کشش و گسترش نقش دارند. |
۱. کشش در سطح پشتی فرش<br> | ۱. کشش در سطح پشتی فرش<br> | ||
پود ضخیم به علل گوناگونی در پشت فرش کشش ایجاد می‌کند و در پی آن کناره‌های فرش لول می‌شوند. پر تاب بودن پود پنبه‌ای یا ضخیم بودن پود پشمی و در پی آن افزایش حالت ارتجاعی پشم از شمار این علل است. گاه نیز استفاده از پود ضخیم پنبه‌ای شسته نشده (رنگ نشده) که جمع‌شدگی الیاف در آن رخ نداده است به بروز چنین عیبی منجر می‌شود. در این حالت هنگامی که پس از بافت فرش عملیات شست‌وشو انجام می‌شود پود ضخیم پنبه‌ای در معرض رطوبت جمع می‌شود و منجر به لول شدن لبه‌های طولی فرش به پشت می‌شود. علت دیگری که اغلب در فرش‌های تبریز دیده می‌شود کشش پود ضخیم است. در مناطقی مانند تبریز که از شیرازه منفصل استفاده می‌شود هنگام بافت پود ضخیم به دور راست روهای دار می‌افتد و پود تحت کشش قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از دفه‌های آذری به این علت که یک دست بافنده آزاد بوده و در حال کشیدن پود است موجب این کشش می‌شود. به بیان دیگر کشش بیش از حد پود ضخیم عامل عمده این اتفاق است.<br> | پود ضخیم به علل گوناگونی در پشت فرش کشش ایجاد می‌کند و در پی آن کناره‌های فرش لول می‌شوند. پر تاب بودن پود پنبه‌ای یا ضخیم بودن پود پشمی و در پی آن افزایش حالت ارتجاعی پشم از شمار این علل است. گاه نیز استفاده از پود ضخیم پنبه‌ای شسته نشده (رنگ نشده) که جمع‌شدگی الیاف در آن رخ نداده است به بروز چنین عیبی منجر می‌شود. در این حالت هنگامی که پس از بافت فرش عملیات شست‌وشو انجام می‌شود پود ضخیم پنبه‌ای در معرض رطوبت جمع می‌شود و منجر به لول شدن لبه‌های طولی فرش به پشت می‌شود. علت دیگری که اغلب در فرش‌های تبریز دیده می‌شود کشش پود ضخیم است. در مناطقی مانند تبریز که از شیرازه منفصل استفاده می‌شود هنگام بافت پود ضخیم به دور راست روهای دار می‌افتد و پود تحت کشش قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از دفه‌های آذری به این علت که یک دست بافنده آزاد بوده و در حال کشیدن پود است موجب این کشش می‌شود. به بیان دیگر کشش بیش از حد پود ضخیم عامل عمده این اتفاق است.<br> | ||
نسخهٔ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۹، ساعت ۱۱:۰۳
نوشته حمید کارگر، ویراستی از این مقاله پیشتر با این شناسه نشر یافته است: حمید کارگر. ۱۳۹۲. «لول شدگی». شماره ۱، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.| لول شدگی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام | لول شدگی |
| نشانه‌ها | لول شدن گوشه‌ها و کناره‌های فرش |
| علت‌ها | تاب الیاف، کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش |
| شیوه رفع عیب | از بین بردن تاب زنده چله‌ها پیش از بافت |
لول شدگی یکی از عیوب و نواقص فرش است که در این عیب گوشه‌ها یا کناره‌های برخی فرش‌های دست‌باف انحنا پیدا می‌کنند و حالتی لوله‌ای می‌یابند.
تعریف
گاه، گوشه‌ها یا کناره‌های برخی فرش‌های دست‌باف انحنا پیدا می‌کنند و حالتی لوله‌ای می‌یابند. بروز چنین عیبی را که مانع از صاف و مسطح گسترده شدن فرش بر زمین می‌شود، لول شدگی می‌خوانند. لول شدگی ممکن است فقط در گوشه‌های فرش رخ دهد یا در کناره‌ها و لبه‌های فرش ایجاد شود. هریک از این حالات علل جدایی دارند که به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
- الف) لول شدن گوشه‌های فرش
شاخص‌ترین علتی که موجب جمع شدن گوشه‌های فرش به داخل یا خارج می‌شود تاب خام (زنده) در چله‌ها است به‌هنگام ریسندگی، الیاف چله به حالت S یا Z هم تابانده می‌شوند و پس از پایان بافت، چله‌های پرتاب میل به بازشدن دارند. این اتفاق در گوشه‌های فرش که چله‌ها آزادترند آسان‌تر رخ می‌دهد و موجب جمع شدن گوشه‌ها می‌شود.
ازآنجاکه لول شدگی متاثر از تاب الیاف است بسته به جهت تاب در یکی از گوشه‌های عرض فرش رخ می‌دهد نه در هر دو سوی آن. درواقع چله‌های پرتاب و زنده فرش می‌خواهند خود را باز کنند که تنها در چند سانتی‌متر ابتدای فرش این امکان را دارند و در جهت عکس تاب خود شروع به چرخیدن می‌کنند و لول شدگی در گوشه‌های فرش را به صورت ضربدری در دو گوشه مقابل پدید می‌آورند. اهل فن برای پیشگیری از بروز این عیب، پیش از بافت، تاب زنده چله‌ها را از بین می‌برند.
- ب) لول شدن کناره‌های فرش
لبه‌های فرش به علل گوناگونی دچار لول شدگی می‌شوند. کشش در سطح پشت فرش، گسترش در سطح رویی فرش و گاه نیز هر دو حالت با هم به لول شدگی می‌انجامند که علل پنهان دیگری نیز در این کشش و گسترش نقش دارند.
۱. کشش در سطح پشتی فرش
پود ضخیم به علل گوناگونی در پشت فرش کشش ایجاد می‌کند و در پی آن کناره‌های فرش لول می‌شوند. پر تاب بودن پود پنبه‌ای یا ضخیم بودن پود پشمی و در پی آن افزایش حالت ارتجاعی پشم از شمار این علل است. گاه نیز استفاده از پود ضخیم پنبه‌ای شسته نشده (رنگ نشده) که جمع‌شدگی الیاف در آن رخ نداده است به بروز چنین عیبی منجر می‌شود. در این حالت هنگامی که پس از بافت فرش عملیات شست‌وشو انجام می‌شود پود ضخیم پنبه‌ای در معرض رطوبت جمع می‌شود و منجر به لول شدن لبه‌های طولی فرش به پشت می‌شود. علت دیگری که اغلب در فرش‌های تبریز دیده می‌شود کشش پود ضخیم است. در مناطقی مانند تبریز که از شیرازه منفصل استفاده می‌شود هنگام بافت پود ضخیم به دور راست روهای دار می‌افتد و پود تحت کشش قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از دفه‌های آذری به این علت که یک دست بافنده آزاد بوده و در حال کشیدن پود است موجب این کشش می‌شود. به بیان دیگر کشش بیش از حد پود ضخیم عامل عمده این اتفاق است.
۲. گسترش در سطح رویی فرش
این کسترش ممکن است به عللی ازجمله تراکم گره در سطح، ارتفاع پرز یا نوع ریسندگی رخ دهد. اگر تراکم در سطح فرش افزایش یابد، این تراکم با فشار به کناره‌ها منتقل شده و موجب لول شدگی خواهد شد. تراکم در سطح فرش ممکن است در اثر ضخامت الیاف خامه یا ارتفاع پرزها باشد. ضخامت یا ارتفاع الیاف در کناره‌های فرش امکان بیشتری برای پخش شدن دارد و موجب لول شدگی لبه‌ها می‌شود. به همین سبب، هنگام پرداخت فرش، هرچه ارتفاع پرز کوتاه‌تر شود میزان لول شدگی نیز کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، گسترش فرش به کناره‌ها و لول شدگی ناشی از آن ممکن است متاثر از ساختار و سبک بافت باشد. برای نمونه در بافت لول تراکم از سبک نیم لول بیشتر است و لول شدن لبه‌ها بیشتر رخ می‌دهد. تراکم زیاد چله‌ها در کناره‌های فرش نیز در بروز چنین عیبی بی‌تاثیر نیست. همچنین نوع ریسندگی الیاف ممکن است در این فرآیند اثر داشته باشد.
الیاف پشمی دست‌ریس تو پرند و انرژی چندانی برای بازشدن ندارند؛ اما خامه‌های ماشین‌ریس به صورت پفکی ریسیده شده و مستعد بازشدن و حجیم‌شدن اند. همچنین کوبش بیش از حد رج‌های میانی فرش نیز ممکن است فشار به دو کناره منتقل سازد و پس از جدا شدن فرش از دار فشار متمرکز شده در کناره‌های فرش را به پشت لول کند. برای رفع لول شدگی کناره‌های فرش اغلب نوارهای چرمی را به عرض حدود ۴ سانتی‌متر در حاشیه پشت فرش می‌دوزند.
منابع
کارگر، حمید (۱۳۹۲). لول شدگی. شماره ۱، طره؛ مجله فرش دست‌باف ایران.