پژوهشی در فرش ایران
| پژوهشی در فرش ایران | |
|---|---|
 | |
 | |
| شناسه کلی کتاب | |
| عنوان کتاب | پژوهشی در فرش ایران |
| پدیدآور | تورج ژوله |
| موضوع | قالی و قالی‌بافی - ایران - تاریخ |
| مشخصات نشر | تهران: یساولی، ۱۳۸۱ |
| مشخصات ظاهری | ۲۳۴، [۱۴۴] ص.: مصور (بخشی رنگی)، ج‍دول؛ ۲۲ × ۵/۲۹ س‌م. |
| رده‌بندی کنگره | NK۲۸۰۹ /الف۹ژ۹ |
کتاب پژوهشی در فرش ایران نوشته تورج ژوله است.این کتاب در ۱۸ فصل و به هفت بخش پیشینه و تاریخ مطالعات فرش‌شناسی در جهان؛ پیشینه و تاریخ بافندگی زیرانداز در ایران؛ جایگاه رنگ و مبانی آن در طراحی و نقشه‌کشی فرش؛ نوآوری، احیا و روزآمدسازی طرح‌ها و نقشه‌های قدیمی؛ شناخت و تسلط لازم در سبک‌شناسی فرش ایران و مکاتب آن؛ جایگاه جغرافیا و جغرافیای فرش در دانش فرش‌شناسی؛ و تاثیر تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی بر فرش‌شناسی تقسیم شده است. تصاویر کتاب پژوهشی در فرش ایران به صورت تمام رنگی و برخی از عکس‌های منتشر شده تصاویر و اسناد قدیمی است.
نویسنده
تورج ژوله (زاده ۲۰ شهريورماه ۱۳۴۷ در تهران) محقق، مولف و مدرس فرش است. ژوله از سال ۱۳۶۸ مطالعات و فعالیت‌های مستمر در حوزه‌های مختلف فرش دست‌باف را آغاز کرد. تحقیق، تالیف، تدریس و تولید فرش دست‌باف در کنار همکاری با سازمان‌ها و مراکز مرتبط نظیر شرکت سهامی فرش ایران، مرکز تحقیقات فرش دست‌باف، مرکز ملی فرش ایران و سردبیری فصلنامه قالی ایرانی در کارنامه تجارب کاری او قرار دارد. حاصل پژوهش‌های او در کتاب‌های پژوهشی در فرش ایران، شناخت فرش، برخی مبانی نظری و زیرساخت‌های فکری، راهنمای ساده و مصور قالی ایران: مباحثی پیرامون چیستی، سبک و مکتب، تاریخ و طبقه‌بندی طرح‌ها، برگی از قالی خراسان و شناخت نمونه‌هایی از فرش ایران به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب
فصل‌ها
- فصل اول: سیمای کلی از تاریخ فرش و فرش‌بافی در ایران و جهان
- فصل دوم: نقوش فرش ایران و چگونگی طبقه‌بندی آن
- فصل سوم: آشنایی با مواد اولیه مورد استفاده در بافت فرش
- فصل چهارم: نحوه محاسبه مقدار خامه پشم و ابریشم مورد نیاز در بافت فرش
- فصل پنجم آشنایی با دار قالی‌بافی و انواع آن
- فصل ششم: ابزار مورد استفاده در قالی‌بافی
- فصل هفتم: گره و انواع رایج آن
- فصل هشتم: گلیم‌بافی و انواع آن
- فصل نهم: ابعاد متناسب برای فرش
- فصل دهم: آشنایی مقدماتی با اصول و مبانی رنگ و رنگرزی
- فصل یازدهم: تار و پود، چله‌کشی و آشنایی با مکانیزم‌های بافت
- فصل دوازدهم عيوب قالی نیمه‌باف
- فصل سیزدهم: پرداخت و روگیری فرش
- فصل چهاردهم: روشهای نگهداری و شست‌وشوی فرش
- فصل پانزدهم: رفوگری فرش و عملیات تکمیلی آن
- فصل شانزدهم: آسیب‌شناسی قالی
- فصل هفدهم: آشنایی با مهم‌ترین مناطق قالی‌بافی ایران
- فصل هجدهم: آشنایی با سایر کشورهای تولیدکننده فرش دست‌باف
موضوع
قالی و قالی‌بافی - ایران - تاریخ
بخشی از کتاب
نگارنده معتقد است که مطالعه ویژگی‌های بافندگی فرش در مناطق مختلف ایران که در حال حاضر با عنوان‌های مختلفی مورد توجه دانش آموزان و دانشجویان فرش ایران است، قبل از هر چیز نیازمند مطالعات کافی در سبک‌شناسی و طبقه‌بندی آن است. به دیگر سخن سبک‌شناسی فرش ایران که می‌تواند عنوان یک کتاب مستقل گردد، باید مقدمه اصلی برای ورود به مبحث ویژگی‌های فرش‌بافی در مناطق مختلف باشد. چنین بحثی می‌تواند ابزار دقیق‌تری برای بررسی فرش ایران باشد و اساس مطالعات منطقه‌ای را استوارتر سازد. در این صورت باید به طور دقیق عوامل طبقه‌بندی فرش به سه گروه عشایری، روستایی و شهری مورد بررسی قرار گیرد. بدیهی است که چنین مطالعه‌ای نیازمند بررسی تاریخ تمدن، فرهنگ و هنر است. از ساخت و ساز خانه و کاشانه، تا لباس و کفش و ملزومات زندگی، و تا آثار هنری نظیر فرش که به مرور به کالایی اقتصادی مبدل شد و تحت همین شرایط و تحولات، تغییراتی را بر خود دیده. به این ترتیب خواهیم فهمید که چرا برخی از فرش‌های ایران نظیر همدان و ملایر، اراک و چهار محال و... را باید در گروه فرش‌های روستایی ایران قرار داد و فرش کرمان، اصفهان، تبریز یا مشهد را در گروه فرش‌های شهری‌باف و چرا فرش بلوچ و بختیار و افشار و... در گروه فرش‌های عشایری ایران هستند و مواردی این‌چنین. در واقع هر نقطه از سرزمین ایران، ایران بزرگ، تحولاتی را در طول تاریخ بر خود دیده است که جریانات متعددی ازجمله مهاجرت، تهاجم، و وقایع تاریخی بسیاری بر تمدن آن تاثیر گذاشته و فرهنگ آن رنگ و بویی یافته است. چنین تحولاتی حتی بر تخصصی‌ترین عوامل ساختاری فرش نظیر نحوه پودکشی، ابعاد، و رنگ فرش تاثیرگذار بوده است.
مهم‌ترین مناطق قالی‌بافی ایران
- استان آذربایجان: تبریز، اسکو، مرند، مراغه، خوی، ارومیه، هریس، گراوان، بخشایش، شربیان، مهربان، اردبیل، مشکین‌شهر، کلیبر
- استان کرمان: کرمان، رفنسجان، روار، بردسیر، گلباف، ماهان، جویار، زرند، افشار، شهربابک، سیرجان، لافت، جیرفت
- استان خراسان: مشهد، طرقبه، جاغرق، شاندیز، زشک، نوغند، بیرجند، کاشمر، طبس، تربت‌جام، تربت‌حیدریه، قوچان، شیروان، بجنورد، درگز، نیشابور، سبزوار، گناباد، بلوچ
- استان اصفهان: اصفهان، فلاورجان، قمشه (شهرضا)، نجف‌آباد، گلپایگان، اردستان، نظنز، کاشان، خوانسار، جوشقان، نایین
- استان مرکزی: اراک، سلطان‌آباد، محلات، نینه، خورهه، طالقان، ورین، نخجیران، نیمور، لیلیان
- استان کردستان: سنندج، بیجار، قروه، بانه، سقز، مریوان، دیوان دره، اورامانات، چشمه‌روباه، شیرکش
- استان همدان: همدان، تویسرکان، نهاوند، ملایر
- استان چهارمحال و بختیاری: چالشتر، سامان، اشگفتک، شهر بن، پیربلوط، ارجنگ، وردنجان، فرخ‌شهر، بروجن، بلداجی، فرادنبه، هیرگان، باباحیدر، اردل، شلمزار، اولاد، بختیاری
- استان فارس: قشقایی
- استان گلستان: ترکمن
نگارخانه
سخن مولف
فهرست
فصل ششم: ابزار مورد استفاده در قالی‌بافی
بخشی از نقشه قالی کرمان
قالی اراک
قالی ترکیه
قالی افشار
تصویری قدیمی از طراحان هند
ابزار بافندگی در میان افشارهای کرمان
منابع
- ژوله، تورج. ۱۳۸۱. پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.